انحراف جوانان
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: انحراف جوانان، گمراهی، دین، معنویت.
پرسش: چه عوامل و شرایطی باعث گمراهی و انحراف نسل جوان در عصر حاضر از دین و معنویت می‌شود؟ لطفاً توضیح دهید.
پاسخ: در بین اقشار مختلف، نسل جوان به دلیل ویژگی‌هایی که دارند، بیش‌تر در معرض
انحراف و گمراهی هستند. بی‌هویتی نسل‌های جدید و گرایش به عناصر فرهنگ غرب در کشورهای جهان سوم به عوامل متعدد بستگی دارد که در ذیل به آن‌ها اشاره می‌کنیم:
مهم‌ترین عوامل گمراهی و انحراف نسل جوان، عبارت‌اند از:
۱. عوامل فردی؛ ۲. عوامل اجتماعی و خانوادگی.
مراد از عوامل فردی، عواملی است که به خود جوانان برمی‌گردد.
یکی از عوامل اصلی
گمراهی و انحراف جوانان در عصر حاضر ضعف
اعتماد به نفس و احساس حقارت در آن‌هاست. این دسته از جوانان تصور می‌کنند دیگران برتری‌هایی دارند که آن‌ها ندارند. برداشت آن‌ها این است که یگانه عامل ضعف و عقب‌ماندگی کشورهای اسلامی، همین
دین و
مذهب و باورهای اعتقادی آن‌ها است.
و اگر کشورهای غربی و اروپایی از نظر علمی و
تکنولوژی پیشرفته نموده به خاطر بی‌اعتنایی به مسائل دینی و مذهبی است. لذا تنها راه دست‌یابی به شخصیت و موفقیت در
زندگی را پشت پا زدن به مسائل مذهبی و معنوی و
تقلید کورکورانه از فرهنگ غربی می‌دانند.
از منظر دین،
انسان مجاز نیست هر کاری دلش خواست انجام دهد؛ و یک‌سری محدودیت‌هایی در دین وجود دارد. از نگاه دین هر کاری که با سلامت جسمی و روانی انسان منافات داشته و
شخصیت وی را آلوده کنند،
حرام است. لذا اگر این روحیه
استقلال‌طلبی به درستی
هدایت نشود، ممکن است باعث شود،
جوانان به اشتباه آن را درباره دستورات دینی به کار گرفته و مسیر سرپیچی را در پیش گیرند.
یکی از عوامل فاصله گرفتن جوانان و نوجوانان از دین،
جهل و ناآگاهی آنان است. همین ناآگاهی است که موجب شده جوانان و نوجوانان به مطالب مسخ‌شده و
باطل دل ببندند و از دین و
معنویت بیش‌تر فاصله بگیرند؛
برای مثال اگر شما بدانید که چه گوهر گران‌بهایی در دست دارید، حتی اگر تمام مردم عالم بگویند که آن سنگی بی‌ارزش است؛ با‌این‌حال حاضر نخواهید شد که آن را از دست بدهید؛ اما اگر قیمت آن را ندانید، حتی اگر کسی هم چیزی نگوید، آن را به کناری خواهید انداخت.
تأملی در
سیره پیامبر اسلام نشان می‌دهد که آن حضرت در آغاز
بعثت، پیروان خویش را با حقایق دین آشنا می‌ساخت و هرگز به شناخت‌های سطحی
قناعت نمی‌ورزید.
دین‌دانی، دین‌داری، دین‌بانی
عوامل خانوادگی و اجتماعی دین‌گریزی در نسل امروز، عبارت‌اند از:
شرایط فرهنگی و اجتماعی به گونه‌ای است که نوجوانان و جوانان در معرض بمباران بی‌وقفه اطلاعات و پیام‌های مختلف قرار دارند. رسانه‌ها زبان ارتباطی این پیام‌ها با مردم‌اند و نقش گسترده و فراگیر آن‌ها برای هیچ کس پوشیده نیست. تبادلات فرهنگی کشورهای مختلف از طریق کتاب، مجله، فیلم، ماهواره و اینترنت و غیره انجام می‌پذیرد. باید اذعان نمود که بیش‌تر فیلم‌ها و مطالبی که از رسانه‌ها در
اختیار جوانان و نوجوانان قرار می‌گیرد، دربرگیرنده عناصر منفی و ضد دینی هستند. دنیای غرب با استفاده از ابزار و امکانات موجود ـ و به ویژه
اینترنت ـ و استفاده از هنر و اصول
روان‌شناسی، مطالب خویش را به صورت بسیار جذاب و فریبنده در اختیار جوانان و نوجونان قرار می‌دهد. عکس‌های مبتذل و تحریک‌آمیز جنسی به‌گونه‌ای بسیار دقیق،
اخلاق و فرهنگ نوجوانان را در معرض هجومی سخت و ویرانگر قرار داده‌اند.
باید توجه داشت که عوامل خارجی و تهاجم فرهنگی اگرچه در
دین‌گریزی جوانان و نوجوانان نقش دارد، اما همه تأثیر را نمی‌توان از آن دانست. عوامل دیگری نیز در این زمینه دخیل است.
خانواده کانون هنجارها یا ناهنجاری‌های فردی و اجتماعی است. از نهاد خانواده بدی یا نیکی در سطح جامعه منتشر می‌شود. اگر می‌بینیم جوانان و نوجوانان در جامعه اسلامی علاقه چندانی به دین و معنویت ندارند، این نشان می‌دهد که والدین در امر
تربیت آن‌ها کوتاهی نموده‌اند. ناکارآمدی نهاد خانواده خود به عوامل چندی برمی‌گردد که ناآشنایی والدین با روش‌های تربیتی از مهم‌ترین آن‌هاست. اکثر پدر و مادرها با اصول تربیت دینی آشنایی کافی ندارند. برخوردهای نادرست والدین ـ به خصوص در مسائل مذهبی ـ باعث می‌شود جوانان و نوجوانان از دین و معنویت فاصله بگیرند.
تحقیقات نشان می‌دهد که از جمله عوامل دین‌گریزی جوانان و نوجوانان، تجربه‌های تلخی است که آنان در دوران کودکی از ناحیه
پدر و مادر و در ارتباط با
مذهب داشته‌اند.
تنبیه والدین به خاطر بی‌احترامی کودک به
نماز یا مسائلی از این قبیل باعث می‌شود که در دوران جوانی و نوجوانی تصور منفی از مذهب در
ذهن وی ایجاد شود و هرگاه صحبت از نماز یا مسائل مذهبی شود، تنبیه در ذهن وی تداعی گردد.
نکته مهم دیگر آن‌که کودک ما در صورتی دین‌دار بار خواهد آمد که والدین او دین‌دار بوده و به دستورات دین
عمل کنند؛ لذا گفتار بدون عمل نه‌تنها کارساز نبوده، بلکه ناهماهنگی تربیتی را نیز در مورد
کودکان و نوجوانان ما به وجود می‌آورد. همواره باید به یاد داشت که: «دو صد گفته چون نیم‌کردار نیست».
انسان در انجام رفتارها و عملکردهایش سخت به الگو نیازمند است. الگوهای شایسته و قوی رفتارهای مطلوب را در افراد تقویت می‌کند. در امور معنوی و دینی نیز انسان به الگوهای مفید و کارآمد نیازمند است. پدر و مادر، اولین الگوها هستند که رفتار فرد را در زمینه‌های مختلف شکل و جهت می‌بخشند. در شرایط کنونی شاهد هستیم که برخی پدر و مادرها خود به مسائل دینی و مذهبی علاقه چندانی ندارند؛ لذا فرزندان نیز از آن‌ها
تقلید نموده و ... کم‌تر به مذهب علاقه‌مندی از خود نشان می‌دهند یا آن‌که صرفاً
جوانان خود را توصیه می‌کنند، بدون آن‌که خود عامل به دستورات دینی باشند، این گفتار بدون عمل نه‌تنها کارساز نبوده، بلکه ناهماهنگی تربیتی را نیز در مورد نوجوانان و جوانان به وجود آورده و آن‌ها را دچار سردرگمی می‌کند.
در برخی موارد نیز، نوجوانان و جوانان افرادی را مشاهده می‌کنند که اهل نماز هستند؛ اما
دروغ می‌گویند، به دیگران
خیانت می‌کنند و ... مشاهده این صحنه‌ها باعث می‌شود که تصویری منفی از مذهب در ذهن جوانان و نوجوانان ایجاد شده و خود نیز از آن روگردان شوند. همواره باید به یاد داشت که: «دو صد گفته چون نیم کردار نیست».
برای تقویت روحیه مذهبی جوانان و نوجوانان، خانواده و رسانه‌های گروهی، از جایگاه و نقشی ویژه برخوردارند. بنابراین چه خوب است که این دو نهاد
مقدس با هماهنگی و برنامه‌ریزی دقیق و حساب‌شده از روند کنونی انحرافات فکری و اخلاقی جوانان و نوجوانان پیش‌گیری نمایند.
امید است همه ما بتوانیم وظیفه و رسالتمان را در برابر نسل آینده و تربیت دینی آن‌ها به‌خوبی انجام دهیم.
۱. ابوالقاسم اکبری، مشکلات نوجوانی و جوانی، نشر ساوالان، ۱۳۸۱ ش.
۲. جک کانفیلد، غذای روح برای نوجوانان، ترجمه: جزایری، نشر پیکان، ۱۳۸۱ ش.
۳. همت آزاد، کدامین آدمی، نشر بنیاد شریعتی، ۱۳۸۰ ش.
۴. محمدناصر انتصاری، بحران‌ها و درمان‌ها در دوره بلوغ، نشر گرگان، ۱۳۸۲ ش.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «انحراف جوانان»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۰۱/۱۲.
