جدا کردن ریا از نیت خالص
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: نیت، نیت خالص، انگیزه الهی، کار خیر، ریا.
پرسش: اگر شخصی نیتی در کارش داشته باشد، برای
رضای خدا کاری انجام دهد، اما به محض انجام دادن آن وظیفه نیت خالصش از بین برود، آیا با این وجود، اجری نزد
خدا دارد؟ کلا در مفهوم نیت خالص توضیحاتی بفرمائید. چطور می توان
ریا را از این نیت جدا کرد؟
پاسخ:
یکی از مشکل‌ترین کارها، تداوم
اخلاص در اعمالی است که انسان برای خداوند انجام می‌دهد. احیاناً، اخلاص در عمل و استمرار برآن، مشکل تر از انجام اصل عمل است.
امام صادق (علیه‌السلام) می فرماید:" باقی ماندن بر عمل خالصانه، سخت تر از اصل انجام عمل است".
بنابراین، در فرهنگ اسلام، نه تنها
حُسن فعلی (خوب بودن عمل) لازم است، بلکه
حسن فاعلی (با نیت خالصانه انجام دادن) نیز در قبولی اعمال شرط شده است. مضافاً بر این که تنها انجام خالصانه اعمال، کافی نسیت. استمرار نیت خالصانه، شرط دیگر قبولی اعمال است. خداوند در
قرآن به زیبایی، این مسئله را بیان کرده است. در باب
صدقات (نیکی‌ها) می‌فرماید: "ای مؤمنان! صدقات خود را با منّت و آزار باطل نکنید، مانند کسی که برای ریا و نمایاندن به مردم مالش را
انفاق می‌کند و به خدا و
رستاخیز ایمان ندارد. پس حکایت آن چون تخته سنگی است که بر آن خاکی باشد و رگباری بر آن ببارد و خاک آن را بشوید. آنان به چیزی از آنچه حاصل نموده‌اند دست نیابند، و
خداوند گروه کافران را
هدایت نمی‌کند".
این آیه در بیان حال کسانی است که اعمال نیک و با نیت خالصانه انجام می دهند، سپس به سبب
منت‌گذاشتن و اذیت کردن (که نشان از نیت غیرخالص دارد)، عملش را باطل می‌کنند. خداوند این افراد را به ریا کارانی تشبیه کرده است که همه اعمالشان، از ابتدا و به سبب ریا، باطل است.
پس همان‌طور که انجام عمل نیک، سفارش شده است، نگه داری از آن نیز، مهم شمرده شده است. انجام اعمال پسندیده، مثل به دست آوردن گوهری گرانبها است. وقتی شخص، چنین گوهری را به دست می‌آورد باید به خوبی از آن مواظبت کند تا بتواند در بازار
قیامت آن را ارائه کند. خداوند می‌فرماید:"هر کس کار نیکی بیاورد، ده چندان آن پاداش دارد، و هر کس کار بدی بیاورد، جز مانند آن مجازات نشود، و بر آنها
ستم نرود". « "مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثالِها وَ مَنْ جاءَ بِالسَّیِّئَةِ فَلا یُجْزی إِلَّا مِثْلَها وَ هُمْ لا یُظْلَمُون".»
همان‌طور که در آیه مورد نظر می‌بینید، خداوند نمی‌فرماید: "هر کس کار خوب انجام دهد"، بلکه می‌فرماید:"هرکس کار خوب را با خود بیاورد". بنابر این، معنای آیه این است که انسان باید بعد از انجام کار‌های نیک و حسنات، شرایطی را مهیا کند، تا بتواند این
اعمال صالح را با خود به سرای باقی بیاورد.
لذا باید از هرگونه ریا، منت گذاشتن و.. که باعث از بین رفتن حسنات می‌شود، خودداری کند.
از برخی روایات، چنین استفاده می شود که اگر شخص، در اعمالش مقداری هم برای غیر خدا انجام دهد، مورد قبول واقع نمی شود. امام صادق (علیه‌السلام) می‌فرماید: خداوند فرموده است. من بهترین شریک هستم. هر گاه کسی عملی را هم برای من و برای غیر من انجام دهد، تا خالصانه انجام ندهد، مورد قبول من واقع نمی‌شود. (و همه آن عمل را به شریکم می‌دهم)!
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «جدا کردن ریا از نیت خالص»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۸/۴.
