حامد و شاکر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: حامد، شاکر.
پرسش: معنای حامد و شاکر و معنای ستایش‌گر بودن خدا بر
نفس خود و وجه تمایز
اطلاق این صفات بر انسان و خدا در چیست؟
پاسخ: درباره معنای واژگان حمد، مدح، شکر، شاکر و فرق بین حمد و شکر، پاسخ‌های ۱۸۰۸۶ و ۱۸۰۲۴ را مطالعه کنید.
شکر بر سه‌گونه است:۱. شکر به
قلب که همان تصور
نعمت است. ۲. شکر به زبان که همان
ستایش و ثناگویی بر نعمت‌دهنده است. ۳. شکر به اعضا و جوارح که همان هم‌سو شدن با نعمت به مقدار توان و قدرت است؛ یعنی شکر نعمت دست توانا، گرفتن دست ناتوان است. شکر نعمت زبان خواندن
قرآن و
ذکر خدا و... است.
امام صادق ـ علیه‌السلام ـ می‌فرماید:«
شُکْرُ النِّعْمَةِ اجْتِنَابُ الْمَحَارِمِ وَ تَمَامُ الشُّکْرِ قَوْلُ الرَّجُلِ- الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِینَ »؛
شکر نمودن از نعمت الهی عبارت است از اجتناب کردن از
محرمات و از آنچه خداوند متعال نهی فرموده است، و تمامیت شکرگزاری با اظهار کلمه ـ
الحمد للّه ربّ العالمین ـ است.
همان‌گونه که در تعریف
حمد بیان شده است، حمد ستایش کردن بر صفت یا کار نیک اختیاری است، و خدای تعالی تنها وجود و موجودی است که هم تمام
اسما و صفاتش نیک است،
هم تمام افعال و کارهایش نیک است،
و هم تمام این کارها و نیکی‌ها از روی اختیار بوده و کسی او را اجبار نکرده است.
بنابراین به‌خاطر
کمال و جمالش، شایسته
ستایش و به‌جهت احسان‌ها و نعمت‌هایش، لایق شکرگزاری است.
از سوی دیگر، چون تمام نیکی‌های
عالم که
حمد و ستایش حمدکنندگان به آن تعلق می‌گیرد،
مخلوق خداست و او ایجادش کرده و از آن اوست.
پس تمام حمدها نیز به او برمی‌گردد و تنها اوست که مستحق تمام حمد است؛
چون هر حمد و ستایش که از سوی ما بر خداوند می‌شود، به اندازه وسعت و طاقت ماست و هرگز لایق آن
ذات بی‌انتها نیست و
بنده عاجز است از اینکه بتواند حمد خدا را به‌گونه‌ای که شایسته مقام خدایی او است بجا آورد؛ هرچند مقرب‌ترین تمام ممکنات و
مخلوقات او باشد، پس احدی غیر از ذات اقدس خودش نمی‌تواند
حق حمد او را چنان‌که لایق ذات حق تعالی باشد بجا آورد.
آن‌گونه که
امام سجاد ـ علیه‌السلام ـ می‌فرماید:«
اللَّهُمَّ یَا مَنْ لَا یَصِفُهُ نَعْتُ الْوَاصِفِین »؛
بار خدایا ای کسی که اندیشه‌های وصف‌کنندگان از عهده وصفش بر نیایند.
بنابراین، فقط خداوند متعال، حامد و ستایش‌گر حقیقی ذات خویش است و این همان معنای ستایش‌گری بر
نفس خود است؛
لذا برخی لفظ «
حمید » در آیه «
وَ اعْلَمُواْ أَنَّ اللَّهَ غَنیٌِّ حَمِیدٌ »،
را به معنای شاکر گرفته‌اند و معتقدند: خداوند با آنکه بی‌نیاز است از
صدقات شما و خود شما، صدقات و
انفاقات شما را می‌پذیرد و شما را بر دادن صدقات، ستایش می‌کند.
معنای شکر از سوی خداوند این است که «خداوند بندگانش را در برابر انجام
عبادات و کارهای نیک، از روی
لطف نعمت داده و احسان و نیکی می‌کند».
چنان‌که
حق تعالی می‌فرماید:«
وَ مَنْ تَطَوَّعَ خَیْراً فَإِنَّ اللَّهَ شاکِرٌ عَلِیمٌ »؛
کسی که فرمان خدا را در انجام کارهای نیک
اطاعت کند، خداوند (در برابر
عمل او) شکرگزار، و (از افعال وی) آگاه است.
شکر
بندگان برای خدا، یادآوری نعمت‌های او و ثناگویی در مقابل آنهاست؛
چنان‌که پروردگار بزرگ فرموده:«
فَکلُوُاْ مِمَّا رَزَقَکُمُ اللَّهُ حَلَالًا طَیِّبًا وَ اشْکُرُواْ نِعْمَتَ اللَّهِ إِن کُنتُمْ إِیَّاهُ تَعْبُدُون »؛
پس، از آنچه خدا روزیتان کرده است،
حلال و پاکیزه بخورید و شکر
نعمت خدا را بجا آورید اگر او را می‌پرستید!
پایگاه اسلام کوئیست.
