دلالت آیه شاهد بر خلافت امام علی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: آیه شاهد،
ولایت،
امامت، خلافت، امام علی.
پرسش: آیا
آیه شاهد بر
خلافت امام علی (علیه‌السّلام) دلالت دارد؟
«ا فَمَن کانَ عَلیٰ بَیِّنَةٍ مِن رَبِّهِ وَ یَتْلُوهُ شَاهِدٌ مِنْهُ وَ مِنْ قَبْلِهِ کِتَابُ مُوسیٰ اِمَامًا وَ رَحْمَةً؛
آیا کسی که بر حجّتی روشن از جانب پروردگار خویش است و گواهی از وی به دنبال اوست و پیش از او، کتاب موسی (
تورات) که پیشوا (راه‌نما) و
رحمت بوده است
[بر صداقت او گواهی داده، با کسی که چنین دلائل روشنی ندارد، یکسان است
]؟!»
روایات فراوانی از
فریقین وارد شده که نشان می‌دهند مراد از «شاهد» در آیه، امام علی (علیه‌السّلام) است. در این‌جا به ذکر چند روایت، بسنده می‌کنیم:
از
پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) روایت شده که فرمود:
(اَفَمَن کَانَ عَلَیٰ بَینَةٍ مِّن رَبِّهِ) انا، و (یتْلُوهُ شَاهِدٌ مِنْهُ) عَلِیٌّ؛
مراد از (آیا کسی که از جانب پروردگارش بر
حجّت و دلیلی روشن است)، من هستم و مراد از (و شاهدی از او، پیروی‌اش می‌کند)، علی است.»
از امام علی (علیه‌السّلام) روایت شده که فرمود:
«ما مِنْ رَجُلٍ مِن قُرَیشٍ الّا و قَد نَزَلَتْ فیهِ الآیَةُ و الآیَتانِ؛ هیچ شخص قریشی نیست، مگر آن‌که آیه یا آیاتی در‌باره او نازل شده است.»
و آن‌گاه در جواب شخصی که از ایشان سؤال کرد: «چه آیه‌ای در باره تو نازل شده است؟»، فرمود:
«اما تَقرَاُ الآیَةَ الَّتی نَزَلَت فی هودٍ: و یَتْلُوهُ شاهِدٌ مِنهُ؟؛
آیا آیه‌ای را که در
سوره هود آمده است نخوانده‌ای که می‌فرماید: «وَ یتْلُوهُ شاهِدٌ مِنْهُ.»
سیوطی می‌گوید:
ابن مردویه و
ابن عساکر از امام علی (علیه‌السّلام) نقل کرده‌اند که فرمود:
«رَسولُ اللّهِ (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) (بَیِّنَةٍ مِنْ رَبِّهِ)، و انا (شاهِدٌ مِنْهُ)؛
رسول خدا (بَیِّنَةٍ مِنْ رَبِّهِ) است و من (شاهِدٌ مِنْه) هستم.»
ابو طفیل می‌گوید:
علی بن ابی‌طالب (علیه‌السّلام)، بالای
منبر مسجد کوفه برای ما خطبه می‌خواند.
ابن کوّاء به سوی ایشان رفت و سؤال کرد: «آیا آیه‌ای در باره تو نازل شده است که هیچ کس با تو در آن شریک نباشد؟». امام (علیه‌السّلام) فرمود:
«نَعَم، اما تَقرَاُ: (اَفَمَنْ کانَ عَلیٰ بَیِّنَةٍ مِنْ رَبِّهِ وَ یَتْلوهُ شاهِدٌ مِنْهُ)؟ فَالنَّبِیٌّ (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) کانَ عَلیٰ بَیِّنَةٍ مِن رَبِّهِ، و انَا الشّاهِدُ مِنهُ؛
آری! مگر این آیه را نخوانده‌ای که می‌فرماید: (اَ فَمَنْ کانَ عَلی بَینَةٍ مِنْ رَبِّهِ وَ یَتْلُوهُ شاهِدٌ مِنْهُ)؟ پیامبر از جانب پروردگارش بر حجّتی آشکار است و من، آن شاهدی هستم که از او و پیروش هستم.»
راوی می‌گوید از ابو الحسن (
امام کاظم (علیه‌السّلام) یا
امام رضا (علیه‌السّلام) ) در باره این سخن خدا: (آیا کسی که از جانب پروردگارش بر حجّتی روشن است و شاهدی از او در پی اوست) پرسیدم. فرمود:
«امیرُ المُؤمِنینَ (صَلَواتُ اللّهِ عَلَیهِ) الشّاهِدُ عَلی رَسولِ اللّهِ و رَسولُ اللّهِ عَلیٰ بَیِّنَةٍ مِن رَبِّهِ. (در موسوعة الامام علی بن ابی‌طالب، سیزده حدیث به اسانید مختلف از
شیعه و
اهل‌سنّت در باره
شأن نزول آیه ذکر شده است.)؛
امیر مؤمنان ـ که درودهای خدا بر او باد ـ، شاهد بر پیامبر خداست و پیامبر خدا بر حجّت روشن از جانب پروردگارش است.»
آیه یاد شده در باره
گواهی امیر مؤمنان (علیه‌السّلام) است؛ لیکن با توجّه به این‌که دیگر
امامان اهل‌بیت (علیه‌السّلام) نیز وارث
علوم انبیاو برخوردار از ویژگی‌های علمی، اخلاقی و عملی امام علی (علیه‌السّلام) هستند، این آیه شامل گواهی آنان نیز هست.
حدیث‌نت، برگرفته از مقاله «دلالت آیه شاهد بر خلافت امام علی» تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۶/۶.
