شیر مادر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: شیر مادر، علوم طبیعی، اعجاز علمی قرآن.
پرسش: دیدگاه دانشمندان امروز درباره شیر مادر، با نظرات قرآن مطابقت دارد؟
پاسخ: نکته مهم این است که مطالب قرآنی که درباره طبیعت و انسان و کهکشان‌ها و علوم و... مطرح شده است، با علوم قطعی روز مطابقت دارد و اعجاز علمی قرآن به حساب می‌آید. در ذیل، گوشه‌هایی از دیدگاه‌های
دانشمندان درباره شیر آورده می‌شود.
قبل از آن‌که آیه‌هایی از
قرآن را درباره شیر مادر بررسی نماییم، لازم است دانسته شود که آیا
قرآن کریم به علوم طبیعی نیز پرداخته است؟ در جواب باید گفته شود: دانشمندان در این زمینه
اختلاف کرده‌اند. بعضی از آیه «تِبْیاناً لِکُلِّ شَیْ‌ءٍ»
استفاده نموده‌اند که تمام علوم در قرآن آمده است؛ ولی فهم این علوم باید از طریق
معصومین صورت گیرد. یا این‌که براساس داده‌های قطعی علوم، برخی راز‌های آیه‌های علمی قرآن روشن می‌شود؛
اما دانشمندان دیگر این نظریه را قبول ندارند و قائل هستند که هدف قرآن
تربیت معنوی و هدایتی بشر است و جزء این کار رسالت دیگری ندارد و
آیه «تبیاناً لکل شی» یعنی قرآن بیان‌کننده هر چیزی که هدایت معنوی انسان‌هاست،
نازل شده است.
علوم تجربی و شیمی و... از راه
عقل قابل کشف است. اگر هم در قرآن مطرح شده است یا از باب استطرادی است یا از باب نشانه‌های
اعجاز قرآن است. هم‌چنین راه
خداشناسی را برای کسانی که در علوم تجربی تخصصی دارند، هموار می‌کند.
در نتیجه قرآن برای هدایت معنوی بشر نازل شده است. نه بیان برای تمام علوم تجربی و غیره.
اعجاز علمی قرآن، یکی از معجزات
کتاب رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) است که کتاب‌های زیادی نیز درباره آن نوشته شده است. جالب این است که تا به حال مطالب علمی قرآن با کشفیات علوم روز مخالفت نداشت. این خود نشانه اعجاز علمی قرآن است.
اسلام اهمیت خاصی به شیر مادر می‌دهد و تأکید می‌کند هیچ چیزی جای شیر مادر را نمی‌گیرد: «قال رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم): لیس لبن لصبی خیر من لبن امه».
قرآن نیز توجه ویژه‌ای به شیر مادر دارد تا حدی که کلمه «رضاع» و «شیر دادن» با مشتقاتش یازده مرتبه در قرآن آمده است:
«وَ الْوالِداتُ یُرْضِعْنَ اَوْلادَهُنَّ حَوْلَیْنِ کامِلَیْنِ...؛
مادران (باید) فرزندان خود را دو سال تمام شیر بدهند، (این
حکم) برای کسی است که بخواهد دوران شیرخوارگی را تکمیل کند.
خوراک و پوشاک آنان (مادران) به طور شایسته بر عهده پدر است. هیچ کس جز به قدر وسعش مکلف نمی‌شود. هیچ مادری نباید به سبب فرزندش زیان ببیند و هیچ پدری (نیز) نباید به خاطر فرزندش (ضرر ببیند) و مانند همین (احکام) به عهده
وارث نیز است.پس اگر آن‌ها بخواهند با
رضایت هم‌دیگر، کودک را (زودتر) از شیر مادر باز گیرند، بر شما گناهی نیست؛ به شرط آن‌که چیزی را که پرداخت آن را به عهده گرفته‌اید، به طور شایسته بپردازید و از
خدا پروا کنید و بدانید که خداوند به آن‌چه انجام می‌دهد، بیناست.
این
آیه با بهترین وجه به حقوق نوزادان و
خانواده پرداخته است و هفت دستور مختلف از آن استفاده می‌شود:
۱.
حق شیر دادن در دو سال اول، مخصوص مادر است.
۲. لازم نیست مدت شیردهی دو سال باشد، می‌توانند به ۲۱ ماه نیز کاهش دهند؛ البته با توجه به وضع نوزاد و
سلامت او.
۳. هزینه زندگی مادر و نوزاد در دوران شیردادن به عهده پدر است.
۴.
پدر و مادر و نوزاد در این دوران نباید ضرری ببیند.
۵. بعد از
مرگ پدر، ورثه باید این وظایف احتیاجات نوزاد و مادرش را به عهده بگیرند.
۶. پدر و مادر
اختیار این را دارند با توجه به سلامتی کودک، هر وقت صلاح دیدند، کودک را از شیر بگیرند.
۷. اگر مادر از شیر دادن امتناع نموده است، می‌توان به دایه مناسبی واگذار نمود.
در
سوره نحل آیه ۶۶، طریقه به وجود آمدن شیر را بیان می‌کند که با علوم روز نیز مطابقت دارد:
«وَ اِنَّ لَکُمْ فِی الْاَنْعامِ لَعِبْرَةً نُسْقِیکُمْ مِمَّا فِی بُطُونِهِ مِنْ بَیْنِ فَرْثٍ وَ دَمٍ لَبَناً خالِصاً سائِغاً لِلشَّارِبِینَ؛
و در دام‌ها قطعاً برای شما عبرتی است، از آن‌چه در (لابه‌لای) شکم آن‌هاست، از میان سرگین و خون، شیری ناب به شما می‌نوشانیم که برای نوشندگان گواراست».
«فرث» در لغت به معنی غذای هضم‌شده درون
معده است و به مجرد رسیدن به روده‌ها، ماده حیاتی آن جذب بدن می‌گردد و تفاله‌های آن به خارج فرستاده می‌شود. مقدار کمی از
غذا از دیواره‌های معده جذب بدن می‌شود؛ اما قسمت عمده آن در روده‌ها وارد خون می‌گردد و مواد اصلی شیر از خون و غده‌های چربی‌ساز گرفته می‌شود. به این ترتیب این ماده سفید گوارا از میان غذاهای هضم‌شده مخلوط با تفاله‌ها و از لابه‌لای خون به دست می‌آید.
اکنون به چند
روایت اشاره می‌کنیم:
پیامبر اسلام فرمود: هیچ شیری بهتر از شیر مادر نیست.
حضرت علی (علیه‌السلام) فرمودند:
«اللبن شفاء من کل داء الا الموت؛
شیر مادر، شفای هر مرض و درد است مگر
مرگ».
هم‌چنین در روایتی دیگر فرمودند: «ما من لبن رضع به الصبی اعظم برکة علیه من البن امة؛
با برکت‌ترین شیری که فرزند با آن
تغذیه می‌شود، شیر مادر است».
دانشمندان مطالب زیادی درباره شیر مادر نوشتند و با کشفیات خود تمام مطالب قرآنی را تایید نمودند و فواید بی‌شماری را بر آن ذکر نمودند که ذکر تمام آن‌ها مستلزم نوشتن
کتاب مستقل است؛ اما به طور اختصار، بعضی از این فواید ذکر می‌شود:
سدیم،
پتاسیم،
کلسیم،
منیزیم، روی، مس، و کمی
آهن،
فسفر،
کلر، ید، گوگرد، گازهای اکسیژن، ازت، اسید کربنیک و... ویتامین‌های D،A،P،B در شیر یافت می‌شود و ضد
میکروب «آنتی‌کور» است.
شیر مادر از نظر مواد غذایی و معدنی تفاوت عمده‌ای با سایر شیرها دارد؛ به عنوان مثال، ۱۰ الی ۱۵ گرم شیر مادر برابر است با ۳۲ گرم شیر گاو و ۴۰ گرم شیر بز و ۵۱ گرم شیر
گوسفند است.
شیر مادر را باید مایعی زنده نامید؛ چون در آن فاکتورهای حیاتی (مانند گلبول‌های سفید، آنزیم‌ها، هرمون‌ها، ایمونوگلوبولین‌ها و...) وجود دارد.
پژوهش‌ها نشان داده است، کودکانی که از شیر مادر استفاده می‌کنند، دارای بدن سالم، رشد متناسب،
آرامش روحی و روانی،
اعتماد به نفس کافی تحمل و مقاومت در برابر استرس‌ها و مریضی‌ها و... هستند.
حتی مادران شیرده، کم‌تر مبتلا به سرطان پستان می‌شوند.
اسیدهایی که در معده برای هضم شیر وجود دارد، تا دوران دو سالگی کارآیی دارد که مؤید مطالب قرآنی است.
گوشه‌هایی از نظرات دانشمندان درباره شیر در این‌جا آورده شد. آن‌چه مهم است این است که مطالب قرآنی که درباره
طبیعت و
انسان و کهکشان‌ها و علوم و... مطرح شده است، با علوم قطعی
روز مطابقت دارد و اعجاز علمی قرآن به حساب می‌آید.
۱. اولین دانشگاه و آخرین پیامبر، رضا پاک‌نژاد، ج۶، ص۷۷ـ۷۰.
۲. تغذیه در قرآن، دکتر محمدرضا نوری، ص۱۳۰ـ۱۱۱.
۳. قرآن و علم پزشکی حسن‌رضا رضایی، ص۵۳.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «شیر مادر»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۱۲/۲۵.
