عفاف در ازدواج
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: زمان ازدواج، همسرگزینی، کنترل نیاز جنسی.
پرسش: قرآن می‌فرماید: «و لیستعفف الذین لا یجدون نکاحا» افرادی که شرایط سرسام‌آور و سنگین ازدواج را ندارند، عفاف به خرج دهند. سؤال این‌جاست که ۱. عفاف به چه چیزهایی است؟ ۲. آیا با همه این مسائل جای ازدواج را که نیاز فطری است، می‌گیرد؟ ۳. تا چند سال عفاف؟ ۴. آیا پول زکات به افرادی که سن ازدواج آن‌ها گذشته و به خاطر شرایط سنگین نتوانسته‌اند ازدواج کنند، تعلق می‌گیرد؟ ۵. چرا مراجع با دولت و سیستم ولایت فقیه کاری به حال این افراد انجام نمی‌دهند، با این‌که می‌دانیم پیامبر فرمودند: شرورترین افراد امت من مجردها هستند.
پاسخ: اولاً، توصیه
اسلام به عفاف هر چند که شامل همه می‌شود، اما در عین حال یک راه حل موقتی است برای حل موقتی مشکل ازدواج؛ ثانیاً،
موانع ازدواج اگر بخواهد از جامعه ما ر‌ُخت بربندد، به یک تلاش همگانی از جانب فرد و خانواده‌اش، جامعه و حکومت نیاز است که متأسفانه تمام این چهار ضلع، یا به صورت کامل به وظیفه خود آشنا نیستند یا اگر آشنا هم هستند، کاملاً به وظیفه خود عمل نمی‌کنند.
عفاف و عفت یعنی نگاه داشتن نفس از چیزهایی که
حرام است یا انجام آن شایسته نیست.
شهید مطهری در تعریف عفاف می‌فرمایند: «
عفت، حالتی نفسانی است به معنی رام بودن قوه شهوانی و تحت حکومت
عقل و
ایمان، و تحت تاثیر قوه شهوانی نبودن».
حضرت علی (علیه‌السلام) درباره حقیقت عفت می‌فرمایند: «عفت، بی‌رغبتی نسبت به خواسته‌های نفسانی است».
گاهی به نظر می‌رسد که عفاف بحثی است ویژه بانوان؛ در حالی که با استناد به
آیات ۳۰ و ۳۱
سوره نور و همین‌طور
آیه مورد اشاره شما، لزوم عفاف شامل
مردان هم می‌شود و حتی تفاوتی هم بین افراد مجرد و متأهل نیست. گرچه قرآن در آیه ۳۳ سوره نور افراد مجرد را که نیاز بیش‌تر به کنترل غریزه جنسی دارند، مورد اشاره قرار داده است.
اما این‌که گفتید عفت به چه چیزهایی است؟ باید بگویم
عفت انواع و اقسامی دارد؛ ولی مهم‌ترین و سرنوشت‌سازترین بُعد از ابعاد عفاف، عفت نفس و پاکی
روح است که اگر در
انسان باشد، ابعاد دیگر عفاف تحقق پیدا خواهد کرد. اقسام دیگر عفاف، عبارت‌اند از:
یعنی چشم‌های خود را ـ چه
زن و چه مرد ـ از حرام بپوشانند که این فوایدی را به دنبال دارد؛ از جمله پیش‌گیری از هوا و هوس، سازندگی اخلاقی، آرامش روح و روان و ... .
قرآن کریم خطاب به
زنان پیامبر می‌فرماید: «به‌گونه‌ای هوس‌انگیز با مردان سخن نگویید، مبادا بیماردلان در شما
طمع کنند؛ بلکه سنگین و درست سخن بگویید».
افراد باشخصیت و باایمان ـ مخصوصاً
زنان ـ هنگام سخن گفتن باید جدی سخن بگویند و سعی نکنند با لحن تحریک‌کننده که گاه توأم با ادا و اطوار هم هست، افراد شهوت‌ران را به فکر
گناه بیندازد.
به این معنا که علاوه بر اجتناب از غذاهای
حرام و شبهه‌ناک و غذاهای مهیج نیروی جنسی، با کم‌خوری،
میل جنسی خود را کاهش دهند. کم‌خوری در کاهش میل جنسی تأثیر بسیار دارد تا جایی که پیامبر گرامی اسلام،
روزه را به جوانانی که توانایی برای ازدواج ندارند توصیه کرده و می‌گویند: «ای
جوانان! هر یک از شما اگر توان انجام ازدواج دارد، ازدواج کند و کسی که توان آن را ندارد، پس
روزه بگیرد که میل جنسی را کاهش خواهد داد».
یعنی از بیان گفتارهای زشت و خارج از نزاکت و شوخی‌های مستهجن و ... دوری بجوید.
یعنی از انجام کارهای حرام و دست‌درازی‌ها و لمس کردن‌های بی‌مورد و ... پرهیز کند.
عفت در گوش که همان دوری از شنیدن صداها و آهنگ‌های محرک و ندیدن سی‌دی‌های مبتذل است، که دوری از آن‌ها باعث حفظ انسان از
گناه و عدم تحریک قوای جنسی می‌شود.
به این معنا که
انسان علاوه بر کنترل اعضای بدن نسبت به گناه، سعی کند حتی فکر گناه به ذهنش خطور نکند. آدم باید به جایی برسد که ظاهر و باطنش یکسان و وجودش مجسمه عفاف باشد، نه مرتکب گناه شود و نه حتی به فکر انجام آن افتد.
این‌ها برخی از اقسام عفاف بود و ناگفته پیداست که عفاف نیز مراتبی دارد که به خاطر فاصله گرفتن از بقیه مباحث به آن‌ها نمی‌پردازیم.
اما آیا واقعاً عفاف ورزیدن جای ازدواج را می‌گیرد؟ باید بگویم هیچ چیز جای ازدواج را پر نمی‌کند؛ چون ازدواج
برکات و فوایدی دارد که فقط خودش می‌تواند پاسخ‌گو باشد؛ اما عفاف جلوی گناه را می‌گیرد و نمی‌گذارد آدمی در دام گناه بیفتد، ولی به هر حال این خود شخص است که باید سعی کند با فائق آمدن به مشکلات و موانع پیش روی، زمینه‌های ازدواج را فراهم نماید و
خداوند نیز وعده داده است که یاریگر شما خواهد بود.
دنیا همچون جلسه
امتحان است؛ اما نوع سؤالات آن فرق دارد. برخی با شهوت، برخی با
ثروت، عده‌ای با
فقر و برخی با دارایی و یا صحت و بیماری و ...
آزمایش می‌شوند؛ البته این بدان منظور نیست که همه چیز را به گردن آزمایش بگذاریم. گاهی اوقات گرفتاری‌های انسان به خاطر تقصیر و سستی‌های خودش است؛ اما بدون
شک غریزه جنسی و شهوت یکی از مواردی است که همه با آن آزمایش می‌شوند و حتی
حضرت یوسف پیغمبر (علیه‌السلام)؛ و این ما هستیم که باید با
اختیار و
اراده خود آن را کنترل کنیم و صحیح‌ترین راه ارضای این غریزه، ازدواج است.
اگر کسی به خاطر شرایط سخت زندگی یا وضعیت اقتصادی و ... نتوانست
ازدواج کند، باید با شیوه‌های که در پی می‌آید، این شهوت را کنترل کند تا زمان ارضای صحیح آن فرا برسد.
أ. عفاف و
تقوای درونی.
ب. درخواست کمک از خداوند.
ج.
روزه.
د.
ورزش و انجام فعالیت‌های بدنی برای تعدیل انرژی جنسی.
هـ . اشتغال فکری و پرهیز از بی‌کاری.
و. انتخاب دوستان معنوی و پرهیز از افراد ناسالم.
ز. پرهیز از
افراط در خوردن غذای محرک.
ح. کنترل چشم، گوش و دوری از شوخی‌های شهوانی و جک‌های جنسی.
البته برای مطالعه بیش‌تر می‌توانید به کتاب دنیای نوجوان، نوشته دکتر محمدرضا شرفی، نشر تربیت رجوع فرمایید.
اما این‌که نوشته‌اید چرا مراجع و دولت و
ولایت فقیه و ... کاری نمی‌کنند؟ باید بگوییم که نمی‌توان دولت را متهم کرد که کاری انجام نداده است؛ ولی قبول داریم که اگر هم کاری کرده، نتوانسته است باری از دوش مشکلات فراوان فراروی جوانان برای ازدواج بردارد. ایجاد زمینه اشتغال، یکی از مهم‌ترین کارهایی است که دولت باید انجام بدهد تا جوان با خیال آسوده بتواند ازدواج کند. مراجع و دیگران هم که در این امور نه وظیفه اجرایی دارند و نه دستی در کارهای دولتی که بخواهند مشکل ازدواج را حل کنند، فقط توصیه و سفارش می‌کنند. یا به صورت موردی کمک کرده و یا اجازه استفاده از
وجوهات جهت حل مشکلات جنسی افراد می‌کنند. در غیر این صورت به نظر بنده بهترین راه‌حل این مشکل، فرهنگ‌سازی است. یعنی فرهنگی در جامعه ایجاد نماییم که جوان با اتکا به نیروی جوانی و
توکل به خدا، قدم اول را بردارد و باور داشته باشد که
خداوند مشکلات را یکی پس از دیگری حل کرده و یار و یاور او خواهد بود و به وسوسه‌های اطرافیان و افراد دور از خدا توجه نکند. این کار هرچند در ابتدا مشکل به نظر می‌رسد، اما با نگاهی به سرنوشت هزاران انسانی که با دست خالی ازدواج کردند، یقیناً ما را در این امر مهم مصمم‌تر می‌کند.
اما در مورد استفاده از پول
زکات برای ازدواج، متأسفانه شما مشخص نکرده‌اید که مقلد کدام‌یک از
مراجع تقلید هستید؛ ولی به هر حال ما با دفتر چند مرجع تماس گرفتیم و این مورد را سؤال نمودیم. شما خود نیز می‌توانید با تماس به دفتر مرجع خود یا نوشتن نامه، جواب بگیرید؛ اما آن تماس‌هایی که ما گرفتیم یکی با دفتر
آیت‌الله سیستانی بود که جواب دادند:
اگر این شخص
فقیر است و خورد و خوراک سال را ندارد، می‌تواند از زکات برای ازدواج استفاده کند، در غیر این صورت برای استفاده از زکات اجازه
حاکم شرع لازم است.
دفاتر بعضی دیگر ـ
آیت‌الله فاضل و
آیت‌الله صافی ـ نیز فرمودند:
اگر نیاز به ازدواج دارد و در صورت عدم آن به گناه می‌افتد و فقط مشکلش
پول است، به همان اندازه که نیاز دارد، می‌تواند از زکات استفاده کند.
در پایان باید گفت که اولاً، توصیه
اسلام به عفاف هر چند که شامل همه می‌شود، اما در عین حال یک راه حل موقتی است برای حل موقتی مشکل ازدواج؛ ثانیاً، موانع ازدواج اگر بخواهد از جامعه ما ر‌ُخ بربندد، به یک تلاش همگانی از جانب فرد و خانواده‌اش، جامعه و
حکومت نیاز است، که متأسفانه تمام این چهار ضلع، یا به صورت کامل به وظیفه خود آشنا نیستند یا اگر آشنا هم هستند، کاملاً به وظیفه خود
عمل نمی‌کنند. امیدواریم روزی برسد که
موانع ازدواج برطرف شده و آسایش و
امنیت روحی ـ روانی بر جامعه جوان ما حاکم شود. ان‌شاء‌الله
۱. تفسیر نور، محسن قرائتی، ج۸، چ۳، ص۱۸۰، تهران، مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن، ۱۳۸۲ ش.
۲. تفسیر المیزان، محمد حسین طباطبایی، ج۱۵، ص۱۰۹، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، ۱۴۱۷هـ.ق.
۳. آن‌چه باید یک زن بداند، اسدالله محمدی‌نیا، ورامین، مرکز علمی فرهنگی مسجد صاب الزمان، ۱۳۷۴ ش.
۴. جلوه‌نمایی زنان و نگاه مردان، یوسف غلامی، چ۱، قم، انتشارات لاهیجی، ۱۳۸۱ ش.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «عفاف در ازدواج»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۰۷/۱۷.
