وظایف زن و شوهر نسبت به هم و فرزندان
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: وظایف حقوقی، وظایف عاطفی، زن و شوهر، محیت، فرزند.
پرسش: وظایف حقوقی و عاطفی زن و شوهر نسبت به هم‌دیگر و نسبت به فرزندشان را فهرست‌وار بیان کنید و کتاب‌هایی در این زمینه معرفی کنید؟
پاسخ:
انتخاب همسر و تأسیس زندگی مشترک، یک خواسته طبیعی است که در وجود
انسان نهاده شده و از نعمت‌های بزرگ الهی است.
علاقه به
خانواده است که انسان را از افکار پراکنده و اضطراب‌های درونی نجات می‌دهد؛ اما افسوس که انسان از این
نعمت الهی قدردانی نمی‌کند و به علت نادانی و آشنا نبودن به وظایف خویش محیط خانه را به زندان تاریک، بلکه جهنمی سوزان تبدیل می‌کند.
مهم‌ترین عامل
اختلاف خانوادگی، آشنا نبودن زن و شوهر به وظایف زناشویی خود و حقوق اعضای خانواده است. از آن‌جایی که ذکر همه وظایف در این مجال کوتاه نمی‌گنجد، ما به ذکر چند وظیفه مشترک و چند وظیفه مرد نسبت به
زن و چند وظیفه زن نسبت به مرد و وظیفه هر دو به فرزند اکتفا می‌کنیم و شما را برای آگاهی بیش‌تر به چند
کتاب ارجاع می‌دهیم.
وظایف مشترک زن و شوهر نسبت به هم، عبارت‌اند از:
لازم است زن و شوهر در آغاز زندگی یک‌دیگر را بشناسند. با طرز
تفکر،
اخلاق، خواسته‌ها، تمایلات و توان جسمی هم آشنا شوند. از نقاط ضعف و قوت هم آگاهی یابند. البته نه به قصد
عیب‌جویی، بلکه به قصد اصلاح.
هر انسانی به
شخصیت خویش علاقه‌مند است و خود را دوست دارد و می‌خواهد دیگران به شخصیت او احترام بگذارند؛ به عنوان مثال نباید هم‌دیگر را با لفظ تو خطاب کنند یا صحبت هم را قطع کنند.
همه انسان‌ها تشنه
محبت و دوستی‌اند و می‌خواهند محبوب دیگران باشند. کسی که بداند محبوب دیگران نیست، خود را بی‌کس و تنها می‌شمارد و همواره افسرده است. آقا و خانم محترم باید متوجه باشند که همسر او هم از این
غریزه و احساس به دور نیست او نیز تشنه
عشق و
محبت است. پیش از ازدواج از محبت‌های پدر و مادر برخوردار بوده و بعد از پیمان زناشویی انتظار دارد محبت‌های آنان را از سوی همسر خود ببیند و از صمیم
قلب دوستش داشته باشد.
امام صادق (علیه‌السلام) می‌فرماید: هر کس از دوستان ما باشد، به همسرش بیش‌تر اظهار محبت می‌کند.
هیچ‌کس نیست که ناراحتی و
گرفتاری و درد دل نداشته باشد. هر کس دوست دارد غم‌خوار و محرم رازی پیدا کند و گرفتاری‌هایش را برایش شرح دهد و حس ترحمش را برانگیزد، تا غمی از دل خود برداشته و آرامش خاطری پیدا کند؛ اما هر سخن جایی و هر نکته مقامی دارد. برای درد دل نیز موقعیت مناسبی لازم است. در هر جا و هر شرایط نباید شکایت آغاز کرد.
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) می‌فرماید: هر کس مصیبتی را که در مال یا بدنش باشد کتمان کند و نزد مردم شکایت نکند، بر خدا لازم است گناهش را بیامرزد.
کسی که خوش اخلاق باشد، محبوب همه هست و همه از
معاشرت با او لذت می‌برند و به ضعف اعصاب و بیماری‌های روانی مبتلا نمی‌شود. خوش اخلاقی برای همه لازم است؛ به‌ویژه برای زن و شوهر؛ زیرا همیشه با هم هستند. هر آقا و خانم محترمی، اگر می‌خواهد زندگی به خود و همسر و بچه‌هایش خوش بگذرد، باید اخلاقش را اصلاح کند. همیشه شاد و خندان باشد.
امام صادق (علیه‌السلام) می‌فرماید: نیکوکاری و حسن خلق، خانه‌ها را آباد و عمرها را زیاد می‌کند.
دشواری‌های زندگی بر دوش مرد است. او در بیرون از خانه با صدها مشکل روبه‌رو می‌شود. او در اولین مواقع، نیاز شدیدی به همدمی دلسوز و مهربان دارد. تا دلداری‌اش بدهد و روان و اعصابش را آرامش دهد. او دلسوز ندارد و احساس غربت و تنهایی می‌کند و از مشکلات فرار می‌کند و به همسرش پناه آورده و لذا خانم باید به داد او برسد و مانند یک پرستار، بلکه یک روانپزشک دلسوز از او دل‌جویی کند.
چنان‌چه مرد همیشه در یک حال نیست، زن نیز حالات مختلف دارد. گاهی در اثر کارهای دشوار خانه کاملاً خسته شده و گاهی در اثر دادوفریاد فرزندان اعصابش ناراحت است و... بانوان چون احساساتی هستند و تحمل دشواری‌ها را ندارند، فوراً دادوفریاد می‌کنند. در این زمان نیازشان به دل‌جویی و همدمی بیش‌تر است و باید با نرمی و ملایمت اعصابشان را آرامش داد و برای این کار کسی بهتر از شوهر نیست؛ زیرا یار و غم‌خوار و شریک زندگی و محرم‌ترین افراد نسبت به اوست.
رعایت نظافت در همه جا و برای همه لازم است و انسان باید بدن و لباسش را همیشه تمیز نگه دارد. پاکیزگی و زیبایی اختصاص به زن ندارد. مرد هم باید به سر و وضع خویش برسد و تمیز و شیک باشد.
همان‌طور که مرد نمی‌پسندد همسرش یک زن کثیف و ژولیده‌ای باشد و انتظار دارد در منزل به سر و وضع خویش برسد، زن نیز همین انتظار را دارد. او نیز از شوهر ژولیده و بدقیافه بدش می‌آید و دوست دارد شوهرش را زیبا و مرتب ببیند.
[[|پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم)]] می‌فرمایند: باید شما خودتان را برای همسرتان مرتب و آماده سازید؛ همان‌طور که دوست دارید آنان خودشان را برای شما مهیا سازند.
وظایف شوهر نسبت به همسر، عبارت‌اند از:
تمام هزینه‌های زندگی
خانواده شرعاً و قانوناً بر عهده مرد است. تأمین هزینه‌ها و پرداخت نفقه از احکام قطعیه
اسلام و از حقوق واجبه‌ای است که
زن بر گردن شوهر دارد. وجوب نفقه مشروط به فقر زن نیست؛ بلکه حتی در صورت غنای او هم، باید
نفقه او داده شود.
گرچه رعایت اقتصاد کاری خوب و به صلاح خانواده است، ولی سخت‌گیری هم خوب نیست و اگر وضع مالی مرد خوب است، باید در مخارج اهل و عیالش توسعه دهد.
پیامبر می‌فرماید: از ما نیست کسی که از جهت مال و
ثروت در وسعت باشد، اما بر اهل و عیالش سخت بگیرد.
درست است که خانه‌داری عملاً بر عهده زن‌هاست و حرفی هم ندارد، ولی باید توجه داشت که اداره یک منزل کار آسانی نیست. یک بانوی خانه‌دار اگر همه شبانه‌روز در منزل کار کند، باز هم مقداری از کارها لنگ می‌ماند. مخصوصاً در مواقع غیر عادی (مثل مهمان‌داری) مردانگی آن نیست که وقتی وارد خانه شد، تنها امر و نهی کند. پیامبر و [[|ائمه اطهار (علیهم‌السلام)]] با آن عظمت و جلال در امور خانه به همسرانشان کمک می‌کردند.
وظایف زن نسبت به شوهر، عبارت‌اند از:
خانه محیط کوچکی است؛ اما نعمت بسیار گران‌بهایی است. وقتی مرد از کارهای روزانه و سروصداهای خارج خسته شد، به خانه پناه می‌آورد و می‌تواند بدون هیچ قیدوبندی در آن‌جا استراحت کند. پرورشگاه
مردان و زنان با فضیلت است. مرکز شخصیت‌شناسی و کلاس
تعلیم و تربیت کودکان است. اداره این پایگاه حساس به عهده بانوان است؛ یعنی ترقی، تنزل،
اصلاح و افساد اجتماع در اختیار بانوان است؛ پس خانه‌داری
شغل بسیار آبرومندی است.
از وظایف مهم خانه‌داری، تمیز کردن منزل، اسباب و لوازم زندگی است. زندگی در خانه تمیز، مسرت‌بخش است و مرد را به‌سوی منزل متمایل می‌سازد و اسباب آبرو و سربلندی خانواده است.
از امور مهم خانه‌داری پخت‌و‌پز است و این امر مراتب کاردانی و سلیقه بانوان را به اثبات می‌رساند. خانمی که بتواند غذاهای لذیذ و مطبوع تهیه کند، شوهرش را به خانه و زندگی علاقه‌مند می‌سازد.
پیامبر می‌فرماید: وظیفه زن نسبت به شوهر این است که چراغ خانه را روشن کند و غذای نیکو و شایسته تهیه کند.
زن نباید بدون اجازه شوهر از خانه بیرون رود.
مرد بسیار غیور است و نمی‌تواند تحمل کند که مرد بیگانه‌ای به همسرش نگاه کند یا با او در ارتباط باشد. او این کار را تجاوز به حق مشروع خود می‌داند و از همسرش انتظار دارد با رعایت پوشش و
حجاب اسلامی و با تقید به ضوابط شرعی و قوانین اخلاقی و با حفظ متانت و حجب و حیای اسلامی شوهرش را در این خواسته مشروع یاری کند.
وظایف
والدین نسبت به فرزند، عبارت‌اند از:
در باره تربیت فرزند به حدیث زیر توجه کنید:
امام سجاد (علیه‌السلام) می‌فرماید: حق فرزند بر تو این است که بدانی او از توست بد باشد یا خوب به تو نسبت دارد. در قبال پرورش و تأدیب و راهنمایی‌اش به سوی خدا و کمک به فرمان‌برداری‌اش مسئولیت داری.
کودکانی که از اول با ایمان به خدا تربیت می‌شوند، اراده‌ای قوی و روانی نیرومند دارند.
اگر کودک مورد احترام باشد، در خانه کم‌تر از اوامر پدر و مادر سرپیچی می‌کند.
رسول خدا می‌فرماید: به فرزندان خود احترام کنید و با آداب و روش پسندیده با آن‌ها معاشرت کنید.
یکی از وظایف پدر و مادر در تربیت فرزند، پرورش
فطرت راست‌گویی است. آن‌ها موظف‌اند در خانه طوری رفتار نمایند که
اطفال به‌راستی و
راست‌گویی عادت کنند.
برای فرزندان خود دعا کنید.
امام سجاد در همین زمینه دعایی دارد: خدایا! بر من
منت گذار و فرزندانم را بر من ببخش. بر من منت بنه و ایشان را از نعمت صلاح و صواب محروم مساز و ... .
۱. امینی، آیین همسرداری، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۸۱ ش.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «اشتغال زن»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۰۸/۰۸.
