• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

آیه ۸۵ سوره مومنون

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: سوره مؤمنون، معاد ، منکران ، سرزنش، توبیخ.
پرسش: در سورۀ مؤمنون این آیات به دو شکل آمده است:« سَیَقُولُونَ لِلَّهِ قُلْ أَفَلَا تَذَکَّرُونَ »؛ مؤمنون (۲۳)، آیه ۸۵     و « سَیَقُولُونَ لِلَّهِ قُلْ فَأَنَّی تُسْحَرُونَ »؛ مؤمنون (۲۳)، آیه ۸۹    ، سبب آن چیست؟
پاسخ:



در قرآن کریم تنها در سه مورد، آن هم در سوره‌ی مؤمنون عبارت « سَیَقُولُونَ لِلَّه » آمده است:

۱.۱ - ۱. آیه ۸۵ سوره مؤمنون

« سَیَقُولُونَ لِلَّهِ قُلْ أَفَلا تَذَکَّرُونَ »؛ به‌زودی (در پاسخ تو) می‌گویند:«همه از آن خداست!» بگو:«آیا متذکر نمی‌شوید؟!».

۱.۲ - ۲. آیه ۸۷ سوره مؤمنون

« سَیَقُولُونَ لِلَّهِ قُلْ أَفَلا تَتَّقُونَ »؛ به‌زودی خواهند گفت:«همه‌ی اینها از آن خداست!» بگو:«آیا تقوا پیشه نمی‌کنید (و از خدا نمی‌ترسید و دست از شرک برنمی‌دارید)؟!».

۱.۳ - ۳. آیه ۸۹ سوره مؤمنون

« سَیَقُولُونَ لِلَّهِ قُلْ فَأَنَّی تُسْحَرُونَ »؛ به‌زودی خواهند گفت:«همه‌ی اینها از آن خداست» بگو:«با این حال، چگونه می‌گویید سحر شده‌اید (و این سخنان سحر و افسون است)؟!


از آنجا که کفار و مشرکان بیش از همه از مسئله معاد وحشت داشتند و به همین دلیل با انواع بهانه‌ها می‌خواستند شانه از زیر بار آن خالی کنند، قرآن نیز مشروحاً و به‌طور مؤکد از معاد سخن می‌گوید؛ لذا از سه راه، منطق واهی منکران معاد را درهم می‌کوبد: از راه مالکیت خداوند بر پهنه‌ی عالم هستی، سپس ربوبیت او، و سر انجام حاکمیتش بر مجموعه‌ی جهان ،


قرآن از تمام این بحث‌ها چنین نتیجه می‌گیرد که او از هر نظر قدرت و توانایی بر مسئله معاد را دارد و عدالت و حکمتش ایجاب می‌کند که این جهان، عالم آخرت را به دنبال خود داشته باشد و در هر مورد با جمله « سَیَقُولُونَ لِلَّهِ » از خود مشرکان اعتراف می‌گیرد و سخن آنها را به خودشان بازمی‌گرداند.
پس از ذکر سؤال و جواب اول جمله « أَفَلا تَذَکَّرُونَ » (آیا متذکر نمی‌شوید) و پس از سؤال و جواب دوم « أَفَلا تَتَّقُونَ » (آیا از خدا نمی‌ترسید) و پس از سؤال و جواب سوم « فَأَنَّی تُسْحَرُونَ » (چگونه می‌گویید سحر شده‌اید) آمده است.


در دو آیه، استفهام به‌وسیله‌ی همزه بیان شده و در آیه‌ی پایانی به‌صورت «أنّی» استفهامیه و به معنای «کیف» آمده است و در هرسه آیه، استفهام، از قسم توبیخی می‌باشد.
[۸] صافی، محمود بن عبد الرحیم، الجدول فی اعراب القرآن، ج ۱۸، ص ۲۰۱ ـ ۲۰۳، دار الرشید، مؤسسة الإیمان، دمشق‌، بیروت، چاپ چهارم، ۱۴۱۸ ق.
[۹] درویش، محیی الدین، اعراب القرآن و بیانه، ج ۶، ص ۵۳۸ و ۵۳۹، دارالارشاد، سوریه، چاپ چهارم، ۱۴۱۵ ق.



در حقیقت، اینها توبیخ‌ها و سرزنش‌هایی است که مرحله به مرحله شدیدتر می‌شود و یکی از روش‌های معمول در تعلیم و تربیت منطقی است که وقتی بخواهند کسی را با سه دلیل محکوم کنند، نخست او را به‌طور ملایم مورد سرزنش قرار می‌دهند، بعداً شدید و سرانجام شدیدتر.
[۱۰] درویش، محیی الدین، اعراب القرآن و بیانه، ج ۶، ص ۲۹۹، دارالارشاد، سوریه، چاپ چهارم، ۱۴۱۵ ق.



کلمه‌ها در جایگاه مناسب خود قرار گرفته‌اند و گویاترین سازه‌های ترکیبی و شیواترین ساختمان در ترکیب جمله‌ها ایجاد شده است که موجب تأثیر‌آفرینی آن در قلب‌ها و ذهن‌ها می‌شود. قرآن کریم، کتابی است سرشار از فصاحت و بلاغت و آراسته به انواع گوناگون محسنات لفظی و معنوی. خدای بزرگ با دانش بیکران خویش جهت تفهیم هرچه بهتر حقایق و معارف در قالب الفاظ گوناگون، انواع هنرها و آرایه‌های ادبی را به کار گرفته است.


۱. مؤمنون (۲۳)، آیه ۸۵.    
۲. مؤمنون (۲۳)، آیه ۸۷.    
۳. مؤمنون (۲۳)، آیه ۸۹.    
۴. مؤمنون (۲۳)، آیه ۸۴؛ «بگو:زمین و کسانی که در آن هستند از آن کیست، اگر شما می‌دانید؟».    
۵. مؤمنون (۲۳)، آیه ۸۶؛ «بگو:چه کسی پروردگار آسمان‌های هفت‌گانه و پروردگار عرش عظیم است؟».    
۶. مؤمنون (۲۳)، آیه ۸۸؛ «بگو:اگر می‌دانید، چه کسی حکومت همه موجودات را در دست دارد و به بی‌پناهان پناه می‌دهد و نیاز به پناه ‌دادن ندارد؟!».    
۷. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ۱۴، ص ۲۹۴ و ۲۹۵، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۴ ش.    
۸. صافی، محمود بن عبد الرحیم، الجدول فی اعراب القرآن، ج ۱۸، ص ۲۰۱ ـ ۲۰۳، دار الرشید، مؤسسة الإیمان، دمشق‌، بیروت، چاپ چهارم، ۱۴۱۸ ق.
۹. درویش، محیی الدین، اعراب القرآن و بیانه، ج ۶، ص ۵۳۸ و ۵۳۹، دارالارشاد، سوریه، چاپ چهارم، ۱۴۱۵ ق.
۱۰. درویش، محیی الدین، اعراب القرآن و بیانه، ج ۶، ص ۲۹۹، دارالارشاد، سوریه، چاپ چهارم، ۱۴۱۵ ق.



پایگاه اسلام کوئیست.    


رده‌های این صفحه : تفسیر | قرآن شناسی




جعبه ابزار