بوزینه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: بنی‌اسرائیل، نافرمانی،
آزمایش ،
مسخ ، بوزینه شدن، روز شنبه.
پرسش: آیه ۶۵ سوره بقره
می‌فرماید: محققاً دانستید جماعتی از شما که حرمت روز شنبه را نگه نداشتند، آنان را مسخ کردیم و گفتیم بوزینه شوید. بوزینه شدن جزای کسی است که در روز شنبه به‌خاطر نیاز، به ماهی‌گیری پرداخته است. آیا نزد خدا
حرمت تنبلی و گرسنگی کشیدن در روز شنبه در زمانی که وسایل تفریحی برای روزهای تعطیل به اندازه این دوران نبوده است، بیشتر از کسب
معاش و بهره‌مندی از اوقات فراغت است؟
پاسخ: ابتدا باید دانست که مسخ بنی‌اسرائیل برای این نبود که صرفاً برای کسب روزی به ماهی‌گیری پرداخته‌اند؛ چون این کار نه‌تنها
گناه نبوده و آثاری همچون مسخ به دنبال ندارد، بلکه در منطق
اسلام این
عمل نزد خداوند جزو عبادات است؛
امام صادق ـ علیه‌السلام ـ فرمودند: کسی که در طلب روزی خانواده خود کار می‌کند و به
سعی و کوشش تن می‌دهد، مانند
مجاهد ی است که در میدان کارزار برای خدا جهاد می‌نماید؛ از‌این‌رو بی‌گمان علت مسخ آ نها چیزی غیر از ماهی‌گیری بوده است و آن همان چیزی است خداوند به آن اشاره نموده و می‌فرماید:"این‌گونه آنها را به چیزی آزمایش کردیم که در برابر آن نافرمانی می‌نمودند".
شاهد دیگری که ادعای ما را تأیید می‌کند، در
آیات مورد بحث از ماهی‌گیری آن قوم تعبیر به "اعتدوا" (از حد تجاوز کردند) و "یعدون"(از حد تجاوز کردند) آورده است و این دلالت می‌کند که مجازات آنها به علت گناه، نافرمانی و تجاوز از دستور الاهی و قبول نشدن در امتحانات و آزمایش‌ها بوده است.
کار نکردن در روز شنبه جزو اصول لایتغیر قوم
یهود است که امروزه نیز یهود بر این اصل معتقدند، این معنایش تنبلی و دست کشیدن از کار و استراحت مطلق نیست؛ بلکه با توجه به این‌که انسان‌ها در طول هفته (غیر از یک روز تعطیلی) بیشتر به کار مشغول‌اند و کمتر به اموری مانند،
عبادت ، نظافت،
خانواده و ... می‌پردازند؛ از این جهت شایسته است که در یک روز تعطیلی در هفته بیشتر به این اموری که در طول هفته پرداخته نشده، بپردازند و علاوه بر این در این روز در کنار خانواده نشاطی به دست بیاورند که با
انرژی مثبت اول هفته را آغاز نمایند، پس کار (رسمی) نکردن در روزهای تعطیلی به معنای
تنبلی نخواهد بود.
برای روشن شدن بحث تذکر چند نکته لازم به نظر می‌رسد:
علاوه بر آیه مورد سؤال که پیرامون
اصحاب "سبت" بحث می‌کند، همچنین در آیه ۱۶۳ سوره اعراف
نیز خداوند به این قضیه پرداخته و می‌فرماید:"و از آنها درباره (سرگذشت) شهری که در ساحل
دریا بود سؤال کن و (به‌خاطر بیاور) هنگامی را که آنها در روز شنبه تجاوز (و طغیان در برابر
قانون خدا) می‌کردند، همان هنگام که ماهیانشان روز شنبه (که روز
تعطیل و استراحتشان بود) آشکار می‌شدند؛ اما در غیر روز شنبه به سراغ آنها نمی‌آمدند؛ این‌گونه آنها را به چیزی آزمایش کردیم که در برابر آن نافرمانی می‌نمودند.
دو. از این‌که آنها در روز شنبه شکار می‌کردند و یا ماهی‌ها را حبس می‌کردند و روز یکشنبه می‌گرفتند در این‌جا دو قول وجود دارد.
ماهی‌ها که روز شنبه را برای خود روز امنی دانسته بودند در آن روز، زیاد جمع می‌شدند، یهود آنها را روز شنبه در آب، حبس می‌کردند و یکشنبه می‌گرفتند.
آنان رسماً روز شنبه شکار می‌کردند و آن را
حلال می‌شمردند.
قوم
یهود به دلیل این‌که به خدای تعالی و رسول او
خیانت کردند و آنچه در دین خودشان صالح بود
فاسد کردند، جمع آنها به لعنت خدا گرفتار شده، در نتیجه توفیق
ایمان از ایشان سلب شد، مگر تعداد اندکی از آنها و خداوند تهدیدشان کرد به این‌که اگر استکبار نمایند و بدون عذر تمرد کنند، به سختی گرفتار می‌شوند، که یا لعنت است و یا طمس، یعنی عذابی که اثری از آنان باقی نمی‌گذارد و با این
لعن و طمس گریبان آنان را می‌گیرد و بدون تردید دست‌بردار از آنان نیست.
پس از بیان مقدمه لازم است به خود سؤال بپردازیم؛ با توجه به این‌که چینش سؤال براساس فرضیاتی استوار شده که این فرضیات درست نیست، از‌این‌رو با طرح و تحلیل درست آن، به همان ترتیب به پاسخ آنها خواهیم پرداخت.
آیا علت بوزینه شدن آنها این است که به‌خاطر نیاز، به ماهی‌گیری پرداخته‌اند؟این سرگذشت ـ چنان‌که در روایات اسلامی به آن اشاره شده ـ مربوط به جمعی از بنی‌اسرائیل است که در ساحل یکی از دریاها (ظاهراً دریای سرخ بوده که در کنار سرزمین
فلسطین قرار دارد) در بندری به نام" ایله" (که امروز به نام بندر ایلات معروف می‌باشد) زندگی می‌کردند و از طرف خداوند به‌عنوان آزمایش و امتحان دستوری به آنها داده شد و آن این‌که صید ماهی را در آن روز تعطیل کنند، اما آنها با آن دستور مخالفت کردند و گرفتار
مجازات دردناکی شدند.
بنابراین مسخ آنها به‌خاطر این نبود که صرفاً برای کسب روزی به ماهی‌گیری پرداخته‌اند؛ چون این کار نه‌تنها گناه نبوده و آثاری همچون مسخ به دنبال ندارد، بلکه در منطق
اسلام این عمل نزد خداوند جزو عبادات می‌باشد. در این رابطه به بیان دو
روایت اکتفا می‌کنیم.
امیرمؤمنان
علی ـ علیه‌السلام ـ فرمود: "هر کس برای عیال خود گوشتی به یک درهم بخرد مثل کسی است که بنده‌ای از فرزندان
اسماعیل را آزاد کرده باشد.
امام صادق ـ علیه‌السلام ـ فرموده: کسی که در طلب روزی خانواده خود کار می‌کند و به سعی و کوشش تن می‌دهد؛ مانند مجاهدی است که در میدان کارزار برای خدا
جهاد می‌نماید.
از‌این‌رو جای هیچ تردیدی نیست که علت مسخ آنها چیزی غیر از ماهی‌گیری بوده و آن همان چیزی است که خداوند به آن اشاره فرموده است و می‌فرماید: "این‌گونه آنها را به چیزی آزمایش کردیم که در برابر آن نافرمانی می‌نمودند".
براین اساس با توجه و دقت در آیات و روایات مربوطه به دست می‌آید که این مسئله مانند جریان
ذبح حضرت اسماعیل توسط پدرش
حضرت ابراهیم ـ علیه‌السلام ـ،
و جریان منع از شرب آب لشکریان طالوت
که برای امتحان و آزمایش بوده، این جریان نیز برای امتحان و آزمایش گروهی از یهود بوده است. اما این قوم لجوج، عنود، طماع و دنیاپرست به پیروی از
شیطان و هواهای نفسانی از دستورات خداوند سرپیچی نموده و در نتیجه گرفتار خشم و
غضب الاهی شده و به شکل بوزینه درآمدند. شاهد دیگری که ادعای ما را تأیید می‌کند؛ این است که در آیه مورد بحث از ماهی‌گیری آن قوم تعبیر به "اعتدوا" (از حد تجاوز کردند)
و "یعدون"(از حد تجاوز کردند)
آورده است و این دلالت می‌کند که مجازات آنها به علت
گناه ، نافرمانی و تجاوز از دستور الاهی و قبول نشدن در امتحانات و آزمایشات است.
آیا دست برداشتن از کار در روزهای تعطیلی به معنای تنبلی است؟تعطیلی شنبه از نظر
تورات واجب ، بلکه از شعارها و نوامیس قوم یهود است و از دیگر فرایض مهم‌تر آمده است، می‌گویند:خداوند روز شنبه به ساختمان
جهان پایان بخشید و به استراحت پرداخت. و بنی‌اسرائیل در چنین روزی از
مصر بیرون آمده و از مصریان رهایی یافتند. در چنین روزی یهود باید از هر کاری دست بکشند و به اقامه شعائر خود بپردازند.
بر این اساس کار نکردن در روز شنبه جزو اصول ثابت قوم یهود بوده و امروزه نیز آنان بر این اصل معتقدند و این معنایش تنبلی و دست کشیدن از کار و استراحت مطلق نیست؛ بلکه با توجه به این‌که انسان‌ها در طول هفته (غیر از یک روز تعطیلی) بیشتر به کار مشغول‌اند و کمتر به
عبادت ، نظافت،
خانواده و ... می‌رسند، از این جهت شایسته است که در یک روز تعطیلی در هفته بیشتر به این اموری که در طول هفته پرداخته نشده، بپردازند، علاوه بر این، در این روز نشاطی به دست بیاورند که با انرژی مثبت اول هفته را آغاز کند پس کار (رسمی) نکردن در روزهای تعطیلی به معنای تنبلی نخواهد بود.
تردیدی نیست که دین با تفریحات سالم مخالفت ندارد؛ بلکه در بعضی از موارد مشوق آن است؛ اما این‌طور نیست که روزهای تعطیل مختص به تفریح باشد و یهود هم که شنبه تعطیل آنها بود، وظیفه داشتند، دست از کار و کسب و صید ماهی بکشند و به مراسم عبادت آن روز بپردازند، اما آنها این دستور را زیر پا گذاردند.
البته ممکن است پرسش دیگری در این زمینه مطرح شود که با توجه به این‌که بنی‌اسرائیل در روز شنبه مستقیماً شکار نمی‌کردند، در صورتی که آنها از شکار روز شنبه
نهی شده بودند، بر این اساس آنها مرتکب گناهی نشدند، پس چرا
مسخ شدند؟
تردیدی نیست که آنان به این
قانون و دستور الاهی، تجاوز کردند و ماهی‌ها که روز شنبه را برای خود روز امنی دانسته بودند در آن روز، زیاد جمع می‌شدند، یهود آنها را روز شنبه در آب، حبس می‌کردند و یکشنبه می‌گرفتند (به اصطلاح،
حیله شرعی به کار می‌بردند) در‌حالی‌که این
عمل ، تجاوز بود؛ زیرا حبس، همان شکار است؛ این مثل این است که ماهی را به بیرون آب بیاورند و در استخری متعلق به خودشان بیندازند و پس از آن بگیرند.
جالب توجه این‌که در تورات که سراسر در مناقب بنی‌اسرائیل آمده، از این واقعه مانند بسیاری از وقایعی که از آنها قرآن یادآوری کرده، ذکری نشده است. آنچه از وقایع که در قرآن و تورات هر دو آمده، تعبیرات
قرآن و بیان چگونگی آنها با گفته‌های تورات تفاوت بسیاری دارد.
پایگاه اسلام کوئست.
