تفسیر تاریخی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: تفسیر تاریخی، تفسیر قرآن، گرایش تاریخی، تفسیر به رأی.
پرسش: ۱. روش تفسیر تاریخی قرآن و یا تفسیر قرآن با گرایش تاریخی چیست؟ چه منابعی در این زمینه مطلب دارند؟ و روش‌شناسی تفسیر تاریخی چگونه
است؟ ۲. مجلات تخصصی قرآنی به
زبان عربی و یا لاتین کدام‌اند؟
پاسخ:
شیوه نگارش مفسران در تفسیر، یکسان نیست و بر اساس سلیقه و ذوق و یا با توجه به مخاطب خاص، اسلوب‌های نگارش و سبک پردازش مطلب متفاوت است.
یکی از این سبک‌های تفسیر
قرآن کریم، تفسیر تاریخی است، که به دلایلی طرف‌داران زیادی نداشته است.
تفسیر تاریخی، به شیوه‌ای از
تفسیر گفته می‌شود که بیانگر نقل و گزارشی کامل از جنبه تاریخی
قرآن با تکیه بر
اسباب نزول و زمینه‌های تاریخی است.
به عبارت دیگر، بیان معانی آیات قرآن کریم با در نظر داشتن اصول و مبانی تفسیر به همراه ارائه معارف و معلومات تاریخی مخصوص به آیات.
تفسیر قرآن کریم با گرایش تاریخی دارای امتیازاتی است. در این نوشته، به برخی از این امتیازات اشاره می‌شود:
روش تفسیر تاریخی ذهن ما را، ذهن مفسر و قرآن‌پژوه را با فضای نزول آیات و سوره‌های
قرآن بهتر آشنا می‌کند.
لازمه این روش، بهره‌گیری از همه اطلاعاتی است که در فهم قرآن دخالت دارد.
این روش، راه را بر
تفسیر به رأی و فهم قرآن براساس عقاید و پیش‌فرض‌های ذوقی و تحمیلی بسیار تنگ می‌سازد.
تفسیر تاریخی از قرآن، امکان فهم زنده و روزآمد و قابل انطباق قرآن بر موضوعات و مسائل جدید را فراهم می‌کند.
با این حال برخی
دانشمندان در زمینه علوم قرآنی، اشکالاتی را بر تفسیر قرآن کریم با گرایش تاریخی وارد کرده‌اند، به همین جهت استقبال زیادی از این روش و سبک تفسیری نشده است؛ از جمله اشکالاتی که برای این تفسیر گفته‌اند این است که:
این شیوه، خطر
تفسیر به رأی را به دنبال دارد؛
زیرا هرچند شواهد یقینی تاریخی در فهم کامل برخی موضوعات مطرح در آیات تاریخی، قرآن مؤثر است، ولی این شواهد در صورتی یقینی است که به‌طور
متواتر نقل شده باشد یا دست‌کم به اندازه خبری موثق اعتبار داشته باشد؛ بنابراین نمی‌توان به هر نقلی
اعتماد کرد و براساس آن به تفسیر پرداخت. بعضی از مفسران بی‌توجه به معیارهای لازم، به‌طور انبوه از روایات سبب نزول و دیگر روایات تاریخی در فهم قرآن بهره برده و در این مسیر دچار خطاهای زیادی شده‌اند.
آن‌چه گفته شد، خلاصه‌ای از مطالبی بود که برخی محققان و دانشمندان
علوم قرآنی به آن اشاره کردند، و برای مباحث تفصیلی و اظهار نظر در این مورد لازم است که مطالعات گسترده‌ای انجام شود.
در این‌جا برخی کتاب‌هایی که در این مورد نوشته شده است، نام برده می‌شود:
۱. نکونام، جعفر،
درآمدی بر تاریخ‌گذاری قرآن.
۲. نزال، عمران سمیح،
الوحدة التاریخیة للسور القرآنیة.
۳. درباره مجلات تخصصی به زبان‌های عربی و انگلیسی به پایگاه‌های اینترنتی مجلات و مقالات مانند سایت مجلات تخصصی نور به آدرس اینترنتی http://www.noormags.com مراجعه کنید.
پایگاه اسلام کوئست.
