حضرت مریم در قرآن و کتاب مقدس
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه:
حضرت مریم ،
قرآن ،
کتاب مقدسپرسش:نگاه
قرآن کریم و کتاب مقدس به مریم سلام‌الله‌علیه چگونه است؟
پاسخ:
تورات ،
انجیل و قرآن کریم کتاب‌هایی هستند که از سوی خداوند -توسط انبیا- به بشر، عرضه شده‌اند. به اعتقاد ما
مسلمانان ، قرآن تا به امروز مصون از هرگونه خطا و
تحریفی بوده است.
از آن‌جا که تورات و انجیل که امروزه در یک کتاب، به عنوان کتاب مقدس خوانده می‌شود، دچار تحریفاتی شده و درست و نادرست در آن به هم گره خورده‌اند. ولی با وجود این تحریفات، بسیاری از موارد موجود در کتاب مقدس را می‌توان تأیید کرد و الهی بودن برخی از آیات آن به وضوح قابل مشاهده است.
به اعتقاد ما مسلمانان، قرآن تا به امروز مصون از هرگونه خطا و تحریفی بوده است، ولی قرآن و کتاب مقدس اشتراکات و اختلافاتی با یکدیگر دارند. گاه هر دو بر موضوعی تأکید دارند؛ گاه در مسئله‌ای اختلاف دارند. ما مسلمانان، قرآن را اصل می‌دانیم و تنها مواردی که تضاد با قرآن نداشته باشد را می‌پذیریم.
در داستان حضرت مریم سلام‌الله‌علیه نیز همین سیاق وجود دارد؛ برخی قسمت‌ها کاملاً با یکدیگر همخوانی دارند، در برخی قسمت‌ها، هر یک بحثی جداگانه را مطرح می‌کنند و دیگری در مورد آن ساکت است. اما در مورد این داستان،
تناقضی بین این دو وجود ندارد.
در مورد داستان مریم سلام‌الله‌علیه، قرآن و کتاب مقدس نیز هم‌خوانی‌های بسیاری دارند و تنها در برخی موارد با هم اختلاف دارند. حال داستان را از ابتدا با توجه به هر دو کتاب نقل می‌کنیم:
در کتاب مقدس: در مورد تولد حضرت مریم سلام‌الله‌علیه، کتاب مقدس مطلبی ندارد، بلکه قدیمی‌ترین داستان در مورد مریم، اشاره به حامله شدن ایشان است که در ادامه به آن اشاره خواهیم کرد.
در قرآن: اما قرآن داستان مریم سلام‌الله‌علیه را از تولد او و نذر مادرش بیان می‌کند: «(یاد کنید) هنگامی که همسر عمران گفت: پروردگارا! برای تو نذر کردم که را در شکم خود دارم (برای خدمت خانه تو از ولایت و سرپرستی من) آزاد باشد، بنابراین از من بپذیر یقیناً تو شنوا و دانایی. زمانی که او را زایید، گفت: پروردگارا! من او را دختر زاییدم. و خدا به آن‌چه او زایید داناتر بود و آن پسر (که زاییدن او را آرزو داشت، در کرامت، عظمت، ارزش و
شخصیت ) مانند این دختر نیست (پس در مقام نام گذاریش گفت:)البته من نامش را «مریم» نهادم، و او و فرزندانش را از خطرات مهلک و
وسوسه‌های بنیان برانداز
شیطان رانده شده به پناه تو می‌آورم. پس پروردگارش او را به صورت نیکویی پذیرفت و به طرز نیکویی نشو و نما داد».
طبق
نذر مادر، مریم سلام‌الله‌علیه برای خدمت در
معبد ، به آن‌جا برده شد و از علما و بزرگان
بنی اسرائیل خواسته شد تا سرپرستی او را بر عهده گیرند.
از آن‌جا که مریم فرزند
عمران و از خانواده بزرگی بود، برای کفالت و سرپرستی او مدّعیانی پیدا شد، تا این‌که
قرعه انداختند و این قرعه به نام
زکریا علیه‌السلام در آمد و او در حالی‌که فرزندی نداشت، سرپرستی مریم سلام‌الله‌علیه را به عهده گرفت:«(ای پیامبر!) این (قصه مریم و زکریا)، از خبرهای غیبی است که به تو
وحی می‌کنیم و تو در آن هنگام که قلم‌های خود را (برای قرعه‌کشی) به آب می‌افکندند تا کدام‌یک کفالت و سرپرستی مریم را عهده‌دار شود، و (نیز) به هنگامی که (دانشمندان بنی اسرائیل، برای کسب افتخار سرپرستی او،) با هم کشمکش داشتند، حضور نداشتی و همه این‌ها، از راه وحی به تو گفته شد».
حضرت مریم به
بیت المقدس رفت و در قسمت شرقی آن‌جا محوطه‌ای را برای خود آماده ساخت و در آن‌جا به عبادت پرداخت: «و در این کتاب (آسمانی)، مریم را یاد کن، آن هنگام که از خانواده‌اش جدا شد، و در ناحیه شرقی (بیت المقدس) قرار گرفت».
وی در این دوران مورد لطف و عنایت الهی قرار گرفت به گونه‌ای که هرگاه زکریا در محل
عبادت او حاضر می‌شد، طعام‌هایی را در نزد او می‌دید و مریم سلام‌الله‌علیه در جواب این سؤال که این‌ها را از کجا آورده‌ای می‌گفت:این‌ها از جانب خداوند است: «... هر زمان زکریا وارد
محراب او می‌شد، غذای مخصوصی در آن‌جا می‌دید. از او پرسید: ای مریم! این را از کجا آورده‌ای؟! گفت:این از سوی خداست. خداوند به هر کس بخواهد، بی‌حساب روزی می‌دهد».
این‌ها موارد گفته شده در قرآن کریم بود، اما کتاب مقدس برای این دوره از زندگی مریم، مطلبی را بیان نمی‌کند.
در کتاب مقدس: داستان مریم سلام‌الله‌علیه در کتاب مقدس، با بشارت تولد
حضرت عیسی علیه‌السلام به مریم سلام‌الله‌علیه آغاز می‌شود که در قسمت گفت‌وگوی جبرئیل و مریم، خواهد آمد. این بشارت را قرآن نیز یادآوری می‌کند: «(به یاد آورید) هنگامی را که فرشتگان گفتند:ای مریم! خداوند تو را به کلمه‌ای (وجود با عظمتی) از طرف خودش بشارت می‌دهد که نامش
مسیح ، عیسی پسر مریم است در حالی‌که در این جهان و جهان دیگر، صاحب شخصیّت خواهد بود و از مقرّبان (الهی) است».
گفت‌وگویی میان مریم سلام‌الله‌علیه و روح القدس که همان
جبرئیل است، وجود دارد که در قرآن و کتاب مقدس، شباهت‌های بسیاری میان آن‌ها وجود دارد و حتی شبیه‌ترین بخش از داستان حضرت مریم سلام‌الله‌علیه است که میان این دو کتاب همخوانی وجود دارد:
«و ما روح خود را به سوی او فرستادیم، پس برای او (به صورت) بشری خوش اندام و معتدل نمودار شد. مریم گفت:همانا من از تو به (خدای) رحمان پناه می‌برم، اگر پرهیزکار هستی (از من فاصله بگیر.) گفت:جز این نیست که من فرستاده پروردگار تو هستم برای آن‌که پسری پاک و پاکیزه به تو ببخشم. گفت: چگونه برای من پسری خواهد بود در حالی که نه هیچ بشری با من ازدواج کرده است و نه بدکار بوده‌ام. گفت:چنین است (که گفتی، ولی) پروردگارت فرموده است: این کار بر من آسان است».
در ادامه معجزاتی که برای مریم سلام‌الله‌علیه هنگام وضع حمل رخ داد را بیان می‌کند.
«جبرئیل فرشته از جانب خدا... فرستاده شد، نزد باکره‌ای... و نام آن باکره مریم سلام‌الله‌علیه بود. پس فرشته نزد او داخل شد و گفت:... ای مریم! ترسان مباش، زیرا نزد خداوند نعمت یافته‌ای و اینک حامله شده پسری خواهی زایید و او را عیسی علیه‌السلام خواهی نامید... مریم به
فرشته گفت:این چگونه می‌شود و حال آن‌که مردی را نشناخته‌ام؟ فرشته در جواب وی گفت:روح القدس بر تو خواهد آمد و قوت حضرت اعلی بر تو سایه خواهد افکند... ».
در قرآن: قرآن و کتاب مقدس مریم سلام‌الله‌علیه را در زمان حامله شدن عیسی علیه‌السلام، دختر
باکره می‌دانستند: «مَرْیَمَ ابْنَتَ عِمْرانَ الَّتی أَحْصَنَتْ فَرْجَها فَنَفَخْنا فیهِ مِنْ رُوحِنا؛
«(نیز) مریم دختر عمران (را مثل زده است)که دامان خود را پاک نگه داشت و در نتیجه از
روح خود در او دمیدیم».
در کتاب مقدس: «جبرئیل فرشته از جانب خدا... فرستاده شد، نزد باکره‌ای... و نام آن باکره مریم بود».
در کتاب مقدس: بر اساس کتاب مقدس، مریم سلام‌الله‌علیه اگرچه باکره بود ولی نامزدی داشت که نامش یوسف بود:«مریم به یوسف نامزد شده بود، قبل از آن‌که با هم در آیند، او را از روح القدس حامله یافت».
به همین جهت، داستان‌هایی را نقل می‌کند که یوسف(شوهر مریم) وقتی حامله شدن مریم را دید گمان برد که مریم به او خیانت کرده، لذا خواست او را رها کند ولی در خواب، فرشته الهی بر او ظاهر گشته و بر او واقعیت را بیان داشت تا در نهایت مریم در نزد او باقی بماند.
اما قرآن به این مباحث نمی‌پردازد.
کتاب مقدس برای عیسی علیه‌السلام برادرانی ذکر می‌کند که مادرشان مریم سلام‌الله‌علیه بوده است؛ بنابراین، کتاب مقدس
دلالت دارد که بعد از تولد عیسی علیه‌السلام زندگی مریم و یوسف ادامه داشته و حتی فرزندانی از این زندگی به وجود آمده است: «پس برادران و مادر او آمدند و بیرون ایستاده، فرستادند تا او را طلب کنند... ».
البته این برادران از مؤمنان واقعی به عیسی علیه‌السلام نبوده‌اند و کمی نگاه منفی به اینان وجود دارد: «زیرا که برادرانش نیز به او ایمان نیاورده بودند».
در قرآن: از سیاق آیات قرآن به خصوص «وَ لَمْ یَمْسَسْنی بَشَر»
بر می‌آید که در زمان حامله شدن به عیسی علیه‌السلام او با کسی
نامزد نبود. در قرآن آمده وقتی مریم سلام‌الله‌علیه، عیسی علیه‌السلام را به دنیا آورد، به شدت توسط یهودیان مورد تهمت قرار گرفت؛ لذا
روزه سکوت گرفته و به إذن الهی عیسی علیه‌السلام در زمان کودکی لب به سخن می‌گشاید و بی‌گناهی مادر خود را به اثبات می‌رساند.
در مورد شوهر داشتن مریم سلام‌الله‌علیه بعد از تولد عیسی علیه‌السلام نیز قرآن حرفی نمی‌زند و بیان نمی‌کند که او تا آخر عمر چه کرده است؛ لذا نمی‌توان به صورت قطعی مطلبی را در این مورد از قرآن
استشهاد کرد.
در قرآن: قرآن تنها چند روز اول زندگی عیسی علیه‌السلام با مادرش را بیان می‌کند و از دوران نوجوانی و جوانی عیسی علیه‌السلام که در کنار مادرش بوده سخن بسیار اندکی به میان می‌آورد. به عنوان مثال در سوره مائده می‌فرماید:« مَا الْمَسیحُ ابْنُ مَرْیَمَ إِلاَّ رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِ الرُّسُلُ وَ أُمُّهُ صِدِّیقَةٌ کانا یَأْکُلانِ الطَّعام؛
مسیح پسر مریم، جز
پیامبری نبود که پیامبرانی پیش از او بوده‌اند و مادرش زنی
راستگوی بود که هر دو غذا می‌خوردند».
در کتاب مقدس: کتاب مقدس، روزهای اول زندگی عیسی علیه‌السلام را با تفصیل ذکر می‌کند. داستان‌های بسیاری مانند دیدن ستاره عیسی علیه‌السلام توسط
زرتشتیان ،
رفتن چوپانان به زیارت عیسی بنابر دستور فرشته وحی،
پدر و مادر عیسی علیه‌السلام او را در هشتمین روز تولد برای انجام ختنه و قربانی به
اورشلیم بردند،
سؤال و جواب او با علمای
دین در دوازده سالگی در اورشلیم
و... که در تمام این‌ها رد پاهای مختصری از مریم سلام‌الله‌علیه نیز وجود دارد.
اما در یک نگاه کلی؛ مریم سلام‌الله‌علیه از نگاه قرآن با مریم سلام‌الله‌علیه در کتاب مقدس تفاوت دارد.
مریم سلام‌الله‌علیه در قرآن مستقلاً دارای اعتبار و منزلت است:
۱) «و به یاد آر زمانی را که
ملائکه گفتند: ای مریم! بدان که خدا تو را برای اهدافی که دارد انتخاب و از میان همه زنان عالم برگزید، ای مریم! برای پروردگارت عبادت و
سجده کن و با سایر
رکوع کنندگان رکوع کن».
۲) «و پسر مریم و مادرش را نشانه (قدرت و رحمت خود) قرار دادیم و آن دو را در سرزمینی بلند که (دارای) جایگاهی مستقر(و امن) و آبی روان بود، جای دادیم».
اما در کتاب مقدس، ارزشمندی و اعتبار مریم سلام‌الله‌علیه به جهت عیسی علیه‌السلام است.
قرآن کریم، عیسی علیه‌السلام را فرزند مادرش معرّفی می‌کند: «الْمَسیحَ ابْنَ مَرْیَم»
و
«عیسَی ابْنُ مَرْیَمَ»
و
اما در دو جای کتاب مقدس، نسب‌نامه عیسی علیه‌السلام را بیان می‌دارد و نسب او را به شوهر مریم سلام‌الله‌علیه بر می‌گرداند
و
با این‌که اذعان دارد یوسف پدر واقعی عیسی علیه‌السلام نیست.
این آیات به همراه آیاتی که قبلاً ذکر شد، به روشنی نشان می‌دهند که مریم سلام‌الله‌علیه بدون عیسی علیه‌السلام نیز شخصیتی با فضیلت و ارزشمند دارد. اما این نگاه در کتاب مقدس وجود ندارد و تنها زمانی مریم سلام‌الله‌علیه مورد بحث و گفت‌وگو قرار می‌گیرد که سخن و مسئله‌ای از عیسی علیه‌السلام در میان باشد. البته این به معنای انکار شخصیت مریم سلام‌الله‌علیه در کتاب مقدس نیست؛ زیرا او کاملاً مورد احترام و
قدیس برای
مسیحیان است، اما نکته مهم این است که، حضرت مریم سلام‌الله‌علیه به جهت مادر بودن برای عیسی علیه‌السلام این چنین ارزشی را پیدا کرده است، ولی در قرآن کریم، مریم سلام‌الله‌علیه بدان جهت که مریم سلام‌الله‌علیه، مریم است، ارزشمند است و این ارزش به سبب اعمال و کردار او است نه تنها به جهت مادر عیسی بودن.
پایگاه اسلام کوئست
