• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

زمان جمع‌آوری قرآن

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: جمع‌آوری قرآن .
پرسش: قرآنی که اکنون در اختیار ماست، در چه زمانی جمع‌آوری و تنظیم شد؟
پاسخ: درباره‌ی جمع قرآن سه نظر وجود دارد:





۱.۱ - أ. دیدگاه اول

قرآن در زمان خود پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ و با نظارت آن حضرت و در پرتو هدایت الاهی جمع‌آوری شده؛ هرچند خود حضرت رسول ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ شخصاً قرآن را ننوشته، یا جمع‌آوری آیات را انجام نداده است.
[۱] سیدعبدالوهاب طالقانی، علوم قرآن، ص ۸۳.


۱.۲ - ب. دیدگاه دوم

قرآن موجود توسط حضرت علی‌]] ـ علیه‌السلام ـ و بعد از رحلت پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ جمع‌آوری و تدوین شده است و این کار در دورانی که حضرت علی ـ علیه‌السلام ـ خانه‌نشین بودند، انجام شده است.
[۲] سیدمحمدرضا جلالی نائینی، تاریخ جمع قرآن کریم، ص ۸۷.


۱.۳ - ج. دیدگاه سوم

قرآن بعد از رحلت پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ توسط برخی صحابه، غیر از امام علی ‌ـ علیه‌السلام ـ جمع‌آوری و تدوین شده است.
[۳] این نظر را اکثریت اهل سنت پذیرفته‌اند. همان، ص ۱۹ ـ ۵۱.


۱.۳.۱ - دیدگاه بسیاری از علمای شیعه

بسیاری از علما ی شیعه ـ به‌ویژه متأخران و محققان معاصر ـ معتقدند که قرآن در زمان پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ و با نظارت ایشان جمع‌آوری شده است.
[۴] سیدعبدالوهاب طالقانی، علوم قرآن، ص ۸۳.
[۷] محمدهادی معرفت، صیانة القرآن من التحریف، ص ۳۴.


۱.۳.۲ - دیدگاه برخی از شیعیان

برخی از شیعیان نیز نظر دوم را پذیرفته و امیرالمؤمنین ‌ـ علیه‌السلام ـ را گردآورنده‌ی آن دانسته‌اند.
[۸] سیدمحمدرضا جلالی نائینی، تاریخ جمع قرآن کریم، ص ۸۰.


۱.۳.۳ - دیدگاه بسیاری از اهل سنت

اما بسیاری از اهل سنت رأی سوم را اختیار کرده‌اند و مستشرقان نیز معمولاً همین نظر را پذیرفته و اضافه کرده‌اند:قرآنی که حضرت علی‌( ـ علیه‌السلام ـ جمع‌آوری کرد، مورد اعتنای اصحاب واقع نشد.

۱.۳.۴ - دیدگاه موافقان به رأی اول و دوم

چنان‌که روشن است، بنابر نظر اول و دوم، جمع کل قرآن به خداوند مستند بوده و پیدایش سوره‌ها و ترتیب آنها نیز در پرتو وحی الاهی بوده است؛ زیرا رسول اسلام ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ طبق آیه‌ی شریفه‌ی:« ما ینطق عن الهوی ان هو الا وحی یوحی » هرچه می‌فرمود ـ به‌خصوص در امور دینی ـ با راهنمایی وحی بوده است، و امامان معصوم ـ علیهم‌السلام ـ نیز اگر نبی نبودند، ولی ادامه‌دهنده‌ی راه رسالت و دارای منصب الاهی عصمت ، و علم لدنی بودند.

۱.۳.۵ - دیدگاه موافقان به رأی سوم

کسانی که رأی سوم را پذیرفته‌اند، نه‌تنها نخواهند توانست الاهی بودن این دو؛ یعنی پیدایش سوره‌ها و ترتیب آنها را اثبات کنند، بلکه در واقع آن را نفی کرده و ذوق و سلیقه‌ی شخصی اصحاب را در این مسئله دخیل می‌دانند.


در این‌جا ذکر چند نکته ضروری است:

۲.۱ - ۱. نکته اول

علامه طباطبایی در ذیل آیه‌ی شریفه‌ی:« انا نحن نزلنا الذکر و انا له لحافظون » می‌فرمایند:ویژگی‌هایی که برای قرآن ذکر شده است؛ مانند فصاحت و بلاغت ، عدم وجود اختلاف و عجز از آوردن مثل آن، همگی در همین قرآن که در دسترس ماست، وجود دارد و نتیجه گرفته‌اند که این قرآن، همان قرآن است که در صدر اسلام و در زمان خود رسول اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ شناخته شده بود.
این سخن اگرچه تحریف را از قرآن نفی می‌کند؛ ولی نمی‌تواند ثابت کند که این مجموعه، با این شکل و صورت، وحیانی است؛ زیرا ویژگی‌های مذکور به‌گونه‌ای نیست که بتواند به اثبات رساند که ترتیب مجموعه‌ی آیات که سوره‌ها را به وجود آورده، و ترتیب مجموعه‌ی سوره‌ها که قرآن موجود را تشکیل داده، همان‌طور است که در زمان حضرت بوده است.

۲.۲ - ۲. نکته دوم

اگر کسی بتواند اعجاز عددی را افزون بر مورد مفردات و تراکیب قرآنی در حوزه‌ی سوره‌ها و ترتیب آنها، ثابت کند؛ یعنی بین آیات یک سوره و بین خود سوره‌ها روابط عددی خاصی برقرار باشد که ایجاد آن برای بشر مقدور نیست، می‌تواند وحیانی بودن سوره‌ها و ترتیب آنها را نیز به اثبات رساند؛ ولی به‌هرحال باز وحیانی بودن ترتیب همه‌ی آیاتی که در یک سوره گرد آمده‌ است، اثبات نخواهد شد.
[۱۴] هادوی تهرانی، مهدی، مبانی کلامی اجتهاد، ص ۵۴ ـ ۵۵، مؤسسه‌ی فرهنگی خانه‌ی خرد، قم، چاپ اول، ۱۳۷۷.



هادوی تهرانی، مهدی، مبانی کلامی اجتهاد.


۱. سیدعبدالوهاب طالقانی، علوم قرآن، ص ۸۳.
۲. سیدمحمدرضا جلالی نائینی، تاریخ جمع قرآن کریم، ص ۸۷.
۳. این نظر را اکثریت اهل سنت پذیرفته‌اند. همان، ص ۱۹ ـ ۵۱.
۴. سیدعبدالوهاب طالقانی، علوم قرآن، ص ۸۳.
۵. سیدعلی میلانی، التحقیق فی نفی التحریف عن القرآن الشریف، ص ۴۱ ۴۲.    
۶. سیدعلی میلانی، التحقیق فی نفی التحریف عن القرآن الشریف، ص ۴۶.    
۷. محمدهادی معرفت، صیانة القرآن من التحریف، ص ۳۴.
۸. سیدمحمدرضا جلالی نائینی، تاریخ جمع قرآن کریم، ص ۸۰.
۹. نجم (۵۳)، آیه ۲ ۳؛ و از سر هوس سخن نمی‌گوید. این سخن به‌جز وحیی که وحی می‌شود نیست.    
۱۰. حجر (۱۵)، آیه ۹؛ بی‌تردید، ما این قرآن را به‌تدریج نازل کرده‌ایم و قطعاً نگهبان آن خواهیم بود.    
۱۱. علامه طباطبایی، المیزان، ج ۱۲، ص ۱۰۴.    
۱۲. علامه طباطبایی، المیزان، ج ۱۲، ص ۱۰۶.    
۱۳. علامه طباطبایی، المیزان، ج ۱۲، ص ۱۳۸.    
۱۴. هادوی تهرانی، مهدی، مبانی کلامی اجتهاد، ص ۵۴ ـ ۵۵، مؤسسه‌ی فرهنگی خانه‌ی خرد، قم، چاپ اول، ۱۳۷۷.



پایگاه اسلام کوئیست.    


رده‌های این صفحه : جمع آوری قرآن | قرآن شناسی




جعبه ابزار