امام بودن قرآن
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: امام بودن قرآن،
قرآن مجید، پیشوا، مسلمانان،
تورات،
یهود، بنی‌اسرائیل،
حضرت موسی علیه‌السلام.
پرسش: سوره احقاف، آیات ۹ تا ۱۲ به صراحت بیان می‌کند که امام قرآن، کتاب حضرت موسی ـ علیه‌السلام ـ است، لطفاً در این باره توضیح دهید.
پاسخ: قرآن کریم برای تورات و تمام کتب آسمانی نازل شده، خاتم و
امام است و آیاتی که در ذیل به آنها اشاره می‌شود نیز، به این حقیقت اشاره دارند.
مضمون آیه‌ای که در پرسش مطرح شده است در دو جای
قرآن آمده است. یکی در
سوره هود، آیه ۱۷ که می‌فرماید: «
... وَ مِنْ قَبْلِهِ کِتابُ مُوسی إِماماً وَ رَحْمَةً أُولئِکَ یُؤْمِنُونَ بِهِ؛
آیا آن کسی که دلیل آشکاری از
پروردگار خویش دارد و به دنبال آن شاهدی از سوی او می‌باشد و پیش از آن کتاب موسی (تورات که برای
یهود) پیشوا و
رحمت بود ( که تمام نشانه‌های پیامبر اسلام در آن
ذکر شده و به آمدن
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله بشارت داد) آن (حق‌طلبان و حقیقت‌جویان) به او (که دارای این ویژگی‌هاست)
ایمان می‌آورند...»؟
هم‌چنین
سوره احقاف، آیه ۱۲،
به همین مضمون می‌باشد و
آیه چنین می‌فرماید: «که از نشانه‌های صدق نبوت پیامبر گرامی اسلام ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ چند چیز است؛ از جمله آنها، کتاب حضرت
موسی (تورات) است که برای یهود پیشوا و
رحمت بوده است که تمام نشانه‌های پیامبر اسلام در آن ذکر شده و به آمدن پیامبر اسلام
بشارت داده است.
واژه «امام» از ماده «
امام» به معنای پیش و جلوروی است.
در اصطلاح به معنای ملت، جهانیان،
مقتدا، رئیس، پیش‌نماز، راه،
مصلح و برپا دارنده یک چیز آمده است و هم‌چنین به معنای پیامبر، خلیفه، امیر لشگر، راه‌نما، و... است.
در
فرهنگ قرآن کریم، «امام» در مصداق‌های زیر استعمال شده است،
نخست در مورد
امامان و پیشوایان
معصوم که وصی و جانشین پیامبر هستند و از طرف
خداوند متعال به
امامت منصوب شده باشند؛ چنان‌که قرآن کریم می‌فرماید:
«
و جلعناهم ائمة یهدون بامرنا...؛
و آنها را پیشوایانی قرار دادیم که به فرمان ما (مردم را)
هدایت می‌کردند...» که منظور از واژه «ائمه» به معنای پیشوا و جانشین
معصوم علیهم‌السلام می‌باشد.
گاهی واژه «امام» در مورد پیشوایان
کفر و طاغوت‌ها آمده است:
«
و َقاتِلُوا أَئِمَّةَ الْکُفْرِ إِنَّهُمْ لا أَیْمانَ لَهُمْ...».
و گاهی به معنای مروّجان و اشاعه‌دهندگان فرهنگ مبتذل و
فاسد آمده که آنها مردم را به‌سوی
آتش جهنم در
دنیا و آخرت سوق می‌دهند؛ چنان‌که می‌فرماید:
«
وَ جَعَلْناهُمْ أَئِمَّةً یَدْعُونَ إِلَی النَّارِ؛
و ما آنها را پیشوایانی که دعوت به آتش (
دوزخ) می‌کنند قرار دادیم».
دعوت کنندگان به
آتش جهنم در اثر انحرافات اخلاقی و اعتقادی، زمینه آلوده شدن انسان‌ها به
گناه و مفاسد را آماده می‌کنند و آن خود جلودار و رهبر گناهکاران هستند.
گاهی «امام» به معنای خود قرآن آمده است.
و نیز «امام» به معنای کتاب‌های آسمانی
پیامبران گذشته، مثل حضرت
موسی علیه‌السلام آمده است.
و هم‌چنین «امام» به معنای جلودار و پیشوای فکری و عقیدتی ملت‌ها آمده است.
بنابراین کتاب تورات برای ملت
یهود و
بنی‌اسرائیل، امام و پیشوا بوده و امام و پیشوایان مسلمانان و تمام
انسان در حال حاضر قرآن کریم است و آیه ۱۲، سوره احقاف نیز بر اثبات
حقانیت قرآن و نفی
تهمت مشرکان مبنی بر تکذیب قرآن تأکید دارد و می‌فرماید: از نشانه‌های صدق این
کتاب بزرگ (قرآن) این است که قبل از آن و کتاب حضرت موسی (تورات) درحالی‌که پیشوا و امام مردم بود و رحمتی برای آنها بود، نازل گردید.
تورات در واقع خبر از اوصاف پیامبر بعد از خود داده است و قرآن بشارت و حقانیت تورات در مورد اسلام را تصدیق می‌کند و
آیه مذکور اشاره دارد که به قرآنی ایمان بیاورید که تصدیق‌کننده تورات است.
بنابراین دو کتاب قرآن و تورات هر دو پیشوا و
امام امت اسلام و
یهودیان هستند (گرچه با
نزول قرآن و جهانی بودن آن، یهودیان مکلف‌اند از قرآن پی‌روی کنند) و هیچ‌گاه تورات امام و پیشوای قرآن نیست؛ بلکه تصدیق‌کننده آن است.
قرآن مجید بر این نکته تأکید دارد که یهودیان نه‌تنها تورات را پیشوا قرار ندادند، بلکه آن را پشت سر انداختند.
خداوند متعال می‌فرماید: «
نَبَذَ فَرِیقٌ مِنَ الَّذِینَ أُوتُوا الْکِتابَ کِتابَ اللَّهِ وَراءَ ظُهُورِهِمْ کَأَنَّهُمْ لا یَعْلَمُونَ؛
«جمعی از آنان که دارای
کتاب بودند، کتاب خدا را پشت سر افکندند، گویی اصلاً از آن خبر ندارند».
قرآن کریم در جای دیگر می‌فرماید: «و (به خاطر بیاور) هنگامی را که خداوند از اهل کتاب پیمان گرفت که حتماً آن را برای مردم
آشکار سازید و کتمان نکنید؛ ولی آنها آن را پشت سر افکندند و به بهای کمی مبادله کردند، چه بد متاعی خریدند».
پس در دو آیه مذکور، از سیر عمل‌کرد یهود و
اهل کتاب در پشت سر انداختن تورات سخن به میان آمده و این عمل یهودیان با
امامت و پیشوا بودن تورات و
قرآن کریم سازگار نیست؛ از آیات مذکور نیز برمی‌آید که تورات تنها پیشوا و امام یهودیان بود که آنها به آن
خیانت کردند و آن را پشت سر انداختند و به آن پشت پا زدند.
پس قرآن کریم پیشوا و امام تمام مردم و جهانیان است.
خداوند می‌فرماید: «
و ما ارسلناک الا رحمة للعالمین؛
ما تو را جز برای رحمت جهانیان نفرستادیم».
و باز قرآن کریم می‌فرماید: «
إن هذا القرآن یقص علی بنی‌اسرائیل اکثر الذی هم فیه یختلفون؛
این قرآن اکثر چیزهایی را که بنی‌اسراییل در آن
اختلاف دارند، برای آنها بیان می‌کند».
و در
آیه دیگری می‌فرماید: «
إن هو الا ذکر للعالمین؛
این (قرآن) وسیله تذکر برای همه جهانیان است».
بنابراین قرآن کریم برای تورات و تمام کتب آسمانی نازل شده، خاتم و امام است و آیات مذکور نیز به این
حقیقت اشاره دارند.
۱. مرحوم طبرسی (ره)،
مجمع‌البیان، بیروت، داراحیاء التراث العربی، ج ۵، ص ۸۵.
۲. شیخ طوسی (ره)،
التبیان فی تفسیر القرآن، قم مکتب الاعلام الاسلامی)، ج ۹، ص ۲۷۳.
۳. سید علی‌اکبر قرشی،
احسن الحدیث، تهران، واحد تحقیقات اسلامی بنیاد بعثت، ج ۱۰، ص ۱۳۶ ـ ۱۳۹.
۴. ملا فتح‌الله کاشانی،
منهج الصادقین فی الزام المخالفین، تهران، کتاب‌فروشی اسلامیه، ج ۸، ص ۳۱۴.
و.... تفسیر نمونه ذیل آیات ذکر شده.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «امام بودن قرآن»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۱۱/۱۸.
