تفسیر آیه 43 سوره نساء
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: نماز، طهارت، آیه ۴۳ سوره نساء، ارتباط با خدا.
پرسش: با توجه به آیه ۴۳ سوره نساء، شرایط ارتباط با خدا را بیان کنید.
پاسخ: شرایط وجوب قصر بر مسافر در نمازهای چهار رکعتی، امور هشت‌گانه‌ای را شامل می‌شود که در ذیل آن‌ها را بیان می‌کنیم.
«
یا اَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا تَقْرَبُوا الصَّلاةَ وَ اَنْتُمْ سُکاری حَتَّی تَعْلَمُوا ما تَقُولُونَ وَ لا جُنُباً اِلَّا عابِرِی سَبِیلٍ حَتَّی تَغْتَسِلُوا وَ اِنْ کنْتُمْ مَرْضی اَوْ عَلی سَفَرٍ اَوْ جاءَ اَحَدٌ مِنْکمْ مِنَ الْغائِطِ اَوْ لامَسْتُمُ النِّساءَ فَلَمْ تَجِدُوا ماءً فَتَیمَّمُوا صَعِیداً طَیباً فَامْسَحُوا بِوُجُوهِکمْ وَ اَیدِیکمْ اِنَّ اللَّهَ کانَ عَفُوًّا غَفُوراً».
ای کسانی که
ایمان آورده‌اید! در حال مستی به
نماز نزدیک نشوید، تا آن‌که بدانید چه می‌گویید و نیز در حال
جنابت نزدیک (مکان) نماز، (
مسجد) نشوید، مگر به طور عبوری (و بی‌توقف) تا اینکه
غسل کنید و اگر بیمار یا در سفر بودید، یا یکی از شما از جای گودی (کنایه از
قضای حاجت) آمد، یا تماسی (و
آمیزش جنسی) با
زنان داشتید و (در این موارد) آب نیافتید، پس بر
زمین (و
خاک) پاک و دل‌پسندی
تیمم کنید، (دو کف دست بر
خاک زنید) آن‌گاه صورت و دست‌هایتان را
مسح کنید، همانا
خداوند، بخشنده و آمرزنده است.
درباره
آیه فوق، نکاتی بیان می‌شود:
چون تحریم شراب، در صدر
اسلام به صورت تدریجی انجام گرفت.
ابتدا
شراب به عنوان نوشابه نامطلوب معرفی شد: «
'''وَ مِنْ ثَمَراتِ النَّخِیلِ وَ الْاَعْنابِ تَتَّخِذُونَ مِنْهُ سَکراً وَ رِزْقاً حَسَناً''».
سپس این آیه نازل شد
و نماز در حال
مستی را نهی کرد؛ آن‌گاه زیان آن را بیش از منافعش دانست: «
یسْئَلُونَک عَنِ الْخَمْرِ وَ الْمَیسِرِ قُلْ فِیهِما اِثْمٌ کبِیرٌ وَ مَنافِعُ لِلنَّاسِ وَ اِثْمُهُما اَکبَرُ مِنْ نَفْعِهِما».
سپس از مصرف آن به عنوان عنصری پلید و شیطانی نهی شد: «
اِنَّمَا الْخَمْرُ وَ الْمَیسِرُ ... رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّیطانِ».
در
روایات آمده که از نماز خواندن در حالت خواب‌آلودگی و
کسالت و سنگینی پرهیز کنید.
آیات دیگر نیز نماز خواندن از روی کسالت را از نشانه‌های
منافقان دانسته است.
«
غائط» یعنی مکان گود؛ چون در قدیم گودال‌هایی برای
قضای حاجت فراهم می‌کردند، غائط
کنایه از رفتن برای
تخلی است.
امام صادق (علیه‌السلام) فرمود: «صَعید»، موضع بلندی است که
آب از آن‌جا جاری شود.
امام جعفر صادق (علیه‌السلام) فرمود: مقصود از «لامَسْتُمُ»
جماع و
آمیزش جنسی است؛ ولی خداوند ستّار است و ستر را دوست دارد.
پیام‌هایی که از
آیه فوق به دست می‌آید، بدین شرح است:
مقام
نماز به حدی رفیع است که شراب‌خوار نباید به آن نزدیک شود: «
لا تَقْرَبُوا الصَّلاةَ وَ اَنْتُمْ سُکاری».
در نماز، تنها اذکار و حرکات کافی نیست، توجه و
شعور لازم است: «
حَتَّی تَعْلَمُوا...».
عبادات ناآگاهانه، از
ارزش بالا برخوردار نیست، گرچه
تکلیف را ساقط می‌کند: «
حَتَّی تَعْلَمُوا ما تَقُولُونَ».
در مسجد، نباید با حالت
جنابت وارد شد: «
وَ لا جُنُباً...».
در
غسل، شستن تمام بدن لازم است؛ چون در آیه نام عضو خاصّی برده نشده است: «
تَغْتَسِلُوا».
احتمال خطر و ضرر، یا تکلیف را از
انسان برمی دارد و یا سبب
تخفیف تکلیف می‌شود: «
وَ اِنْ کنْتُمْ مَرْضی...فَتَیمَّمُوا».
در تعبیرات و گفتار، باید ادب را رعایت کرد: «
مِنَ الْغائِطِ اَوْ لامَسْتُمُ النِّساءَ» (تعبیر برگشت از گودی برای قضای حاجت و لمس
زنان،
کنایه از آمیزش جنسی است).
احکام خدا،
ترخیص دارد؛ ولی تعطیل ندارد. اگر
آب نبود، باید
تیمم کرد: «
فَلَمْ تَجِدُوا ماءً فَتَیمَّمُوا».
شرط
ارتباط با خدا از طریق نماز،
طهارت و پاکی است؛
وضو یا تیمم: «
فَلَمْ تَجِدُوا ماءً فَتَیمَّمُوا».
تخفیف احکام، نمودی از
رحمت و مغفرت الهی است: «
فَلَمْ تَجِدُوا ماءً فَتَیمَّمُوا ... عَفُوًّا غَفُوراً».
سایت حوزه نت، برگرفته از مقاله «شرایط وجوب قصر بر مسافر»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۰۸/۱۵.
