مقصود از درهای جهنم و بهشت

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

کلیدواژه: بهشت، جهنم، درجه، طبقات، سقر، درهای جهنم، ابواب، لظی، حطمه، جحیم، سعیر، هاویه.

پرسش: نام‌ درهای جهنم را با ذکر منبع مطرح بفرمایید. و آیا مقصود از درهای جهنم و بهشت، همان طبقه است یا خیر؟

پاسخ اجمالی: برخی مفسران مقصود از «باب» را، «طبقه» و برخی درجات جهنم دانسته‌اند و نام‌های جهنم، سقر، لظی، حطمه، جحیم، سعیر، هاویه را برای آن دکر کرده‌اند؛ اما باید توجه داشت که این دو دیدگاه، چندان تفاوتی با یکدیگر ندارند؛ زیرا طبقات نیز براساس درجه اعمال و خصوصیات انسان‌ها می‌باشند.

---

ممکن است درهای جهنم به معنای درهایی باشد که بر حسب اعمال انسان‌ها تنظیم شده است و هر گروهی را به تناسب عمل خود به دوزخ می‌برند، همان‌گونه که درهای بهشت نیز چنین است؛ لذا یکی از درهای آن «باب المجاهدین» نام دارد، و در کلام امام علی (علیه‌السّلام) نیز آمده است: «اِنَّ الْجِهَادَ بَابٌ مِنْ اَبْوَابِ الْجَنَّة؛ جهاد دری از درهای بهشت است.»

---

درباره ابواب جهنم دو دیدگاه وجود دارد:

۲.۱ - طبقه

مقصود از «باب» (در)، «طبقه» است؛ از امام علی (علیه‌السّلام) روایت شده است: «جهنم را هفت در؛ یعنی هفت طبقه است که روی یکدیگر قرار دارند». آن‌گاه علی (علیه‌السّلام) یکی از دست‌ها را بر روی دست دیگر نهاد و فرمود: «این‌طور خداوند بهشت را به عرض، گسترش داد و آتش را طبقه طبقه، قرار داده است. طبقه زیرین، "جهنم"، روی آن "لظی"، روی آن "حطمة"، بالای آن "سقر"، بر سر آن "جحیم"، بالای آن "سعیر" و طبقه نخستین "هاویه" است». در این صورت، مقصود از درهای جهنم و بهشت؛ همان طبقات جهنم و بهشت می‌باشد.

۲.۲ - درجه

مقصود از «باب»، درجه است؛ گفته‌اند: جهنم را هفت در؛ یعنی هفت درجه است که به ترتیب روی یکدیگر قرار گرفته‌اند. درجه اول؛ جای اهل توحید است که به قدر اعمال و عمرشان در دنیا عذاب می‌شوند، سپس خارج می‌گردند. درجه دوم؛ جای یهود، درجه سوم؛ جای مسیحیان، درجه چهارم؛ جای صابئین، درجه پنجم؛ جای مجوس، درجه ششم؛ جای مشرکان عرب و درجه هفتم؛ جای منافقان است. چنان‌که خداوند در قرآن می‌فرماید: «اِنَّ الْمُنافِقِینَ فِی الدَّرْکِ الْاَسْفَلِ مِنَ النَّارِ؛ منافقان در درجه زیرین جهنم هستند» (این دیدگاه از ضحّاک نقل شده است)
اما باید توجه داشت که این دو دیدگاه، چندان تفاوتی با یکدیگر ندارند؛ زیرا طبقات نیز براساس درجه اعمال و خصوصیات انسان‌ها می‌باشند. همان‌طور که ابن عباس گفته است: مقصود از «لِکُلِّ بابٍ مِنْهُمْ جُزْءٌ مَقْسُومٌ؛ برای هر دری گروهی از پیروان شیطان تقسیم شده‌اند»؛ یعنی این‌که؛ برای هر دری از آنها نصیبی معیّن است.

---