پرهیز از افراط در آموزش معارف دینی به زنان
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: محبت،
امام علی (علیه‌السّلام)،
معرفت،
اهل بیت.
پرسش: امام صادق (علیه‌السّلام) فرمود: «به زنان محبت امام علی (علیه‌السّلام) را
الهام کنید و آنان را ابله و پاکدل واگذارید.» در این حدیث حتی از تعلیم معرفت اهل بیت به زنان سخن گفته نشده و آنان را در این حد نمی‌داند، بلکه از فعل "الهام کردن" استفاده می‌کند که بسیار عجیب است! ضمن این که آن خوب بودن و عدم انحرافی که از سر بی‌اطلاعی و محدود نگاه داشته شدن باشد چه ارزشی دارد؟! گویی زنان صرفاً برای ادای نقش همسری و مادری آفریده شده‌اند و خاصیت دیگری ندارند، پس به مردان توصیه می‌کند آنان را در حدی نگه دارید که صرفاً این وظیفه را برایتان انجام دهند و پا را فراتر نگذارند.
پاسخ: در برخی روایات و ازجمله روایت مورد اشاره که زمان صدورشان، زمان اختناق و
تقیّه است، سفارش شده که در زمان انتخاب همسر، تنها این‌که دختر مورد نظر، دوست‌دار امام علی (علیه‌السّلام) باشد و مانند
ناصبیان دشمن حضرتشان نباشد کافی است، و نیازی نیست تا او تبدیل به یک
شیعه خالص شود.
همچنین واژه «بلهاء» موجود در روایت، از ریشه «بله» و به معنای غفلت است و به کسی گفته می‌شود که باطن وی پاک و از شر و بدی غافل است؛ نه به معنای کسی که ابله بوده و
عقل او کم است.
نخست باید گفت؛ هم مردان و هم زنان در برابر
ایمان خود به صورت کامل مسئول‌اند و هرکدام باید جداگانه پاسخ‌گوی عقاید و رفتار خود باشند، و این واقعیتی است که بارها در
قرآن کریم و روایات بر آن تاکید شده است.
نکته بعد آن‌که در برخی شرایط، مردان و یا زنان نمی‌توانند همسری که کاملاً هم‌عقیده آنان باشد را بیابند.
با ذکر این مقدمه می‌پردازیم به پرسش مطرح شده و می‌گوییم؛ در تعدادی از روایات که زمان صدورشان، زمان اختناق و تقیّه بود، سفارش شده است که در زمان انتخاب همسر، تنها این‌که دختر مورد نظر، دوست‌دار امام علی (علیه‌السّلام) باشد و مانند ناصبیان دشمن حضرتشان نباشد کافی است، و نیازی نیست تا او تبدیل به یک شیعه خالص شود؛ از‌این‌رو امام صادق (علیه‌السّلام) فرمود: «اَلْهِمُوهُنَّ حُبَّ عَلِی ع وَ ذَرُوهُنَّ َّ بَلْهَاء»؛
ترجمه آزاد این حدیث آن است که با شیوه‌ای رفتار نمایید تا محبت امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) در دلشان جا گیرد و آنان را بیشتر از این وارد مسائل اختلافی نکنید.
این روایت بدون سند بوده و از این جهت دچار ضعف است؛ اما با توجه به این‌که در کتاب‌های معتبر روایی بیان شده و با آموزه‌های دینی مخالفت ندارد، می‌توان آن‌را پذیرفت.
گفتنی است؛ با فرض قبول روایت نیز باید توجه داشت که واژه «بلهاء» موجود در آن، از ریشه «بله» و به معنای غفلت است و به کسی گفته می‌شود که باطن وی پاک و از شر و بدی غافل است؛ نه به معنای کسی که ابله بوده و عقل او کم است.
در نتیجه معنای روایت این است که ضرورت ندارد شما تمام عقاید خود را به همسرانتان تحمیل کنید و آنان را تبدیل به یک شیعه خالص نمایید، بلکه همین مقدار که آنان دشمن امام علی (علیه‌السّلام) نباشند،
عفت خود را حفظ کنند و در موضوعات اختلافی بی‌تفاوت باشند کفایت می‌کند. به عبارت دیگر، از آنانی باشند که قرآن از آنان با عنوان «
مستضعف» یاد کرده، کافی است زندگی خود را با آنان ادامه دهید و یا با این‌گونه زنان
ازدواج کنید.
در همین ارتباط،
زراره که از یاران ویژه ائمه (علیه‌السّلام) بود، به
امام باقر (علیه‌السّلام) گفت: سن من بالا رفته و هنوز موفق به ازدواج نشدم (مورد مناسبی را نیافتم). نظر شما در مورد ازدواجم با این مردم (اهل‌سنتی که قائل به
امامت شما نیستند) چیست؟ امام (علیه‌السّلام) فرمود:
«...اِنْ کنْتَ فَاعِلًا فَعَلَیک بِالْبَلْهَاءِ مِنَ النِّسَاءِ قُلْتُ وَ مَا الْبَلْهَاءُ قَالَ ذَوَاتُ الْخُدُورِ الْعَفَائِف....وَ لَکنَّ الْعَوَاتِقَ اللَّوَاتِی لَا ینْصِبْنَ کفْراً وَ لَا یعْرِفْنَ مَا تَعْرِفُون»؛
اگر قصد ازدواج داری، به تو سفارش می‌کنم که با زن‌های بلهاء ازدواج کنی. زراره پرسید: مرادتان از زن‌های بلهاء چه کسانی هستند؟! حضرتشان (علیه‌السّلام) فرمود: زنان باحجاب و عفیف...که نه کافرانه دست به دشمنی بر می‌دارند و نه به تمام آنچه را که شما بدان معتقدید، معتقدند.
البته واضح است که معنای این روایات هرگز آن نیست که زنان قابلیت پیشرفت و درک و فهم بیشتری را ندارند، بلکه بدان معنا است که شوهر وظیفه‌ای ندارد تا بیش از اندازه خاصی در این مورد دخالت کند و همین که همسرش به صورت عامدانه دشمن حقیقت نیست، برای ادامه زندگی کفایت می‌کند.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «پرهیز از افراط در آموزش معارف دینی به زنان»، تاریخ بازیابی۱۴۰۱/۵/۵.
