گناه سبب از دست دادن نعمت
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: گناه،
نعمت،
ائمه، زوال نعمت،
نقمت.
پرسش: از
امام باقر (علیه‌السّلام) نقل شده است: «
قضای حتمی خداوند است که اگر به بنده‌ای نعمتی عطا کند، آن نعمت را از او نمی‌گیرد، مگر آن‌که گناهی انجام دهد که شایستگی داشتن آن نعمت را از دست دهد، و این مطلب مطابق با این سخن
خداوند است. سپس ایشان آیات ۵۳
سوره انفال و ۱۱
سوره رعد را قرائت می‌کرد.
ائمه اطهار (علیه‌السّلام) که در دوره‌های زمانی نعمت‌هایی؛ مانند نعمت مادر را از دست داده‌اند. آیا این موضوع با این حدیث تناقض ندارد؟ چون آنان
معصوم هستند و گناهی انجام نداده‌اند که به خاطر آن نعمتی را از دست بدهند.
پاسخ اجمالی: این آیات به این حقیقت اشاره می‌کنند که مردم در قبال نعمت‌های خداوند مسئول‌اند و این‌گونه نیست که با داشتن نعمت‌ها و بدون رعایت مسئولیت در برابر آن، برای همیشه بتوانند از آن نعمت‌ها استفاده کنند. این نعمت‌ها در دو صورت زائل می‌شوند گاه به دلیل انجام گناهان و گاه به دلیل روند طبیعی حیات. لذا نمی‌توان یتیم شدن پیشوایان معصوم (علیه‌السّلام) را مجازات بشمار آورد، بلکه این ناشی از
نظام تکوین است که برای همه بشر در نظر گرفته شده است و در صورت صبر و شکر الهی درجات بالاتر و نعمت‌های بیشتری به انسان داده می‌شود.
آیات متعددی در
قرآن کریم درباره نعمت‌های خداوند است. در برخی از این آیات به دلایل تبدیل نعمت به نقمت (عذاب و عقوبت) اشاره شده است. خداوند می‌فرماید: «ذلِکَ بِاَنَ اللَّهَ لَمْ یَکُ مُغَیِّراً نِعْمَةً اَنْعَمَهَا عَلَی قَوْمٍ حَتَّی یُغَیِّرُوا مَا بِاَنْفُسِهِمْ وَ اَنَّ اللَّهَ سَمِیعٌ عَلِیم؛
این به دلیل آن است که خداوند، هیچ نعمتی را که به گروهی داده، تغییر نمی‌دهد، مگر آن‌که آنها خودشان را تغییر دهند و خداوند، شنوا و دانا است.»
این آیه به این حقیقت اشاره می‌کند که مردم در قبال نعمت‌های خداوند مسئولیت دارند، و این‌گونه نیست که با داشتن نعمت‌ها و بدون رعایت مسئولیت در برابر آن، برای همیشه بتوانند از آن نعمت‌ها استفاده کنند. این نعمت‌ها گاه به دلیل انجام گناهان از بین می‌رود و گاه به دلیل روند طبیعی حیات.
مثلاً یکی از نعمت‌های خداوند چشم است، که ممکن است انسان به مجازات انجام گناهی نابینا شده و گاه به دلیل پیری و بیماری مزمن و دیگر روندهای طبیعی حاکم بر طبیعت، آن را از دست بدهد که در صورت
صبر و
شکر، فرد بی‌گناهی که نعمتی را از دست داده، برخوردار از نعمتی بالاتر می‌شود. این موضوع در نعمت‌های اجتماعی نیز رخ می‌دهد و در برخی روایات میان برخی گناهان و زوال برخی نعمت‌های اجتماعی نوعی ارتباط اعلام شده است. به‌عنوان نمونه با رواج گناه
پیمان شکنی در یک جامعه، نعمت داشتن فرمانروایان صالح از آنان گرفته شده و دشمنان بر مردم مسلط می‌شوند.
در این موارد، ممکن است برخی افراد جامعه نیز گناه‌کار نباشند، اما در این
دنیا به پای دیگران بسوزند.
به‌هر‌حال طبق برخی قوانین تکوینی، برخی نعمت‌ها (مانند
نعمت حیات) چه با انجام گناه و چه بی انجام آن زوال‌پذیر است و زوال یک نعمت به صورت تکوینی را نمی‌توان مجازاتی برای یک گناه بشمار آورد. در همین راستا در مورد یتیم شدن پیشوایان معصوم (علیه‌السّلام) نیز نمی‌توان آن را مجازاتی در نظر گرفت، بلکه ناشی از نظام تکوین است که برای همه بشر در نظر گرفته شده است. با‌این‌وجود با صبر و بردباری آنان (و نیز تمام افراد باایمان) در از دست دادن والدین، درجات بالاتر و نعمت‌های بیشتری به آنان داده می‌شود، و مورد لطف و توجه بیشتر خداوند قرار می‌گیرند.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «گناه سبب از دست دادن نعمت»، تاریخ بازیابی۱۴۰۰/۱/۳۰.
