اهمیت نماز جمعه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: نماز جمعه،
آیه،
بیع، تجارت، امام جمعه، سلاح،
ایمان،
توکل، ثواب اخروی.
پرسش: نمازی که با سلاح
امام اقامه میگردد، چه نمازی است؟
پاسخ: نماز جمعه عبادتی است همچون نمازهای دیگر که در ظهر روز جمعه و با شرایط خاصی انجام میشود و در فضیلت این نماز همین بس که سورهای در
قرآن به این نام آمده و در آنجا صریحاً
مؤمنان را به حضور در نماز جمعه دعوت فرموده است و در آن آیه آمده است: هنگامی که صدای
مؤذن بلند شد و دعوت به
نماز شدی،
معامله و تجارت را رها ساز و برای انجام این
واجب الهی حاضر شو، که از همه چیز برای شما بهتر است اگر بدانید» و نیز در
روایات آمده که نماز جمعه باعث حرام شدن
آتش جهنم است بر بدن و موجب آسان شدن
ترس و هول
قیامت و کشیده شدن قلم عفو بر جرایم
اعمال گذشته است و ثواب شرکت در نماز جمعه برای کسی که قادر به انجام حج نیست، برابر با
حج است. در برخی روایات ترککنندگان این
عمل به سختی مورد سرزنش قرار گرفتهاند تا آنجا که میخوانیم کسی که سه هفته آن را ترک کند،
منافق میباشد. هر چند نماز جمعه
واجب تخییری است؛ یعنی
انسان میتواند به جای آن
نماز ظهر خود را به جا آورد، ولی خودداری از شرکت در آن به بصورت دائمی، وجه شرعی (دلیل شرعی) ندارد.
«
یا اَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا اِذا نُودِی لِلصَّلاةِ مِنْ یوْمِ الْجُمُعَةِ فَاسْعَوْا اِلی ذِکرِ اللَّهِ وَ ذَرُوا الْبَیعَ ذلِکمْ خَیرٌ لَکمْ اِنْ کنْتُمْ تَعْلَمُونَ؛
ای کسانی که
ایمان آوردهاید! آنگاه که برای
نماز روز جمعه ندا داده شد، پس به سوی
یاد خدا (نماز) شتاب کنید و دادوستد را رها کنید که این برای شما بهتر است، اگر بدانید».
رسول گرامی اسلام در
معراج مشاهده فرمود که
فرشتگان برای کسانی که
روز جمعه به نماز جمعه حاضر شوند و غسل جمعه کنند، طلب
مغفرت مینمایند و میگویند:
«
اَللهُمَ اغفِر لِلَذینَ یَحضُرُونَ صَلوةَ الجُمُعَة»؛ خدایا کسانی را که در نماز جمعه حاضر میشوند، بیامرزد.
«
اَللهُمَ اغفِر لِلَذینَ یَغتَسِلوُنَ یَومَ الجُمُعَة»؛ خدایا کسانی را که روز جمعه غسل میکنند، رحمت کن».
در
اسلام، در میان روزها، روز جمعه از اهمیت خاصی برخوردار است و روایات در این باره بسیار است که به برخی از آنها اشاره میشود:
پیامبر اکرم (صلیاللهعلیهوآلهوسلم) فرمودند: جمعه، سرور روزهای هفته و دارای بزرگترین مرتبه در نزد خداوند متعال است.
جمعه، روز کمک به محرومان و
فقر است.
در
حدیث میخوانیم که
صدقه و
انفاقِ خود را در روز جمعه پرداخت کنید.
جمعه،
عید مسلمانان است.
جمعه روز
ظهور امام زمان (علیهالسلام) و پایان
غیبت آن حضرت است: «
یخرج قائمنا یوم الجمعة».
در روز جمعه درهای
آسمان برای بالا رفتن
اعمال بندگان باز میشود.
پیامبر میفرماید: در روز جمعه خداوند کارهای نیک را چند برابر و کارهای زشت را محو میکند، به درجات
مؤمنان میافزاید، دعاها را
اجابت میکند، بلاها را دور و
حاجات مؤمنان را برآورده میسازد.
هرکس روز جمعه به
زیارت قبر پدر و مادر یا یکی از آنها برود، گناهانش بخشیده و نام او در زمره نیکان نوشته میشود.
در روز جمعه،
غسل جمعه را ترک نکنید که
سنت پیامبر اسلام است و از بوی خوش بهره گیرید و لباس نیکو در بر کنید.
پیامبر اکرم (صلیاللهعلیهوآلهوسلّم) فرمودند: آیا به شما
خبر دهم چه کسی اهل
بهشت است؟ کسی که گرما و سرمای شدید او را از
اعمال روز جمعه باز ندارد.
در روز جمعه تا آنجا که توان دارید، کارهای خیر انجام دهید: «
و لیفعل الخیر ما استطاع».
برای کسی که در روز جمعه به
نظافت پردازد و ناخن و موی سر و صورت خود را کوتاه کند و
مسواک زند و به سوی نماز جمعه برود، هفتاد هزار
فرشته او را
بدرقه کنند و برای او
استغفار و
شفاعت نمایند.
در
اسلام، نماز جمعه از اهمیتی خاص برخوردار است:
اولین اقدام پیامبر اکرم (صلیاللهعلیهوآلهوسلّم) پس از
هجرت به
مدینه، اقامه نماز جمعه بود.
نمازی که دعوت به آن با جمله «
یا اَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا» شروع شده است.
نمازی که با جمله «
فَاسْعَوْا اِلی ذِکرِ اللَّهِ» مردم به اقامه آن ترغیب شدهاند.
نمازی که فرمان ترک دادوستد را به همراه دارد.
نمازی که در
روایات، هموزن حج شمرده شده است: «
علیک بالجمعة فانها حج المساکین».
نمازی که بعد از خطبهاش
دعا مستجاب میشود.
نمازی که با تکیه امام جمعه به
اسلحه اقامه میشود.
نمازی که سبک شمردن و
استخفاف آن، نشانۀ
نفاق شمرده شده است.
نمازی که در آن امام جمعه باید مردم را به
تقوا سفارش کند.
نمازی که در آن مردم از مسائل
جهان آگاه میشوند.
نمازی که باید به
جماعت برگزار شود و نمیتوان آن را فردی خواند.
نمازی که سفارش شده تسهیلات لازم برای حضور زندانیان مالی در آن فراهم شود.
نمازی که سزاوار است سفر به خاطر حضور در آن به تأخیر افتد.
حضرت علی (علیهالسلام) در نامهای به
حارث همدانی میفرماید: روز جمعه مسافرت مکن تا در
نماز حاضر شوی؛ مگر سفری که در راه خدا باشد یا کاری که به انجام آن معذوری.
نمازی که سفارش شده از روز قبل، خود را برای حضور در آن آماده کنید.
امام علی (علیهالسلام) از اینکه روز پنجشنبه دارویی مصرف کنند که سبب ضعف (و عدم شرکت در نماز) در روز جمعه شود، مردم را نهی میفرمودند.
و
امام باقر (علیهالسلام) در وصف یاران پیامبر اکرم (صلیاللهعلیهوآلهوسلم) فرمودند: آنان از
روز پنجشنبه خود را برای نماز جمعه آماده میکردند.
نمازی که
ثواب شرکت در آن برای مسافر، بیش از ثواب افرادی است که مقیم همان شهرند.
نمازی که یک
شب مانده به انجام آن، به
تلاوت آیات آن سفارش شده است.
در
روایات سفارش شده که در
نماز مغرب شب جمعه،
سوره جمعه تلاوت شود که به نوعی تذکر و یادآوری و آماده شدن برای نماز جمعه است.
پیامبر اکرم (صلیاللهعلیهوآلهوسلم) فرمود: هر قدمی که مؤمن به سوی نماز جمعه برمیدارد، خداوند هول و هراس
روز قیامت را از او کم میکند.
نماز جمعه کفاره گناهانی است که
انسان در طول هفته انجام میدهد؛ البته مادامی که
گناهان کبیره را رها کند.
کسی که کارگری را اجیر کرده، او را از رفتن به نماز جمعه باز ندارد که
گناه میکند.
هرکس سه جمعه پیدرپی بدون عذر موجه نماز جمعه را ترک نماید، نام او به عنوان
منافق ثبت میشود: «
من ترک الجمعة ثلاثة متتابعة لغیر علة کتب منافقا».
و در
روایت دیگری میخوانیم: هر کس به غیر از
بیماری و عذر موجه دیگری سه جمعه در نماز جمعه حضور نیابد، خداوند بر
قلب او مُهر میزند.
هر کس نتوانست در نماز جمعه شرکت کند، پس مبلغی را
صدقه دهد (تا کفّارۀ عدم حضور او در نماز جمعه باشد).
رسول گرامی اسلام (صلیاللهعلیهوآلهوسلّم) فرمود: هر کس در زمان
حیات یا پس از
مرگ من، نماز جمعه را از روی
انکار یا استخفاف و سبک شمردن ترک کند، خداوند کارش را جمع نمیکند، در امورش
برکت قرار نمیدهد و
حج و
صدقه او قبول نیست، مگر آن که
توبه کند.
هنگامی که امام جمعه برای خواندن
خطبه میایستد، بر مردم لازم است که
سکوت کنند
و نماز نخوانند
و با ادب بنشینند.
وظایفی که امام جمعه در نماز جمعه دارد، بدین شرح است:
خطبههای نماز، طولانی نباشد.
پیامبر اکرم (صلیاللهعلیهوآلهوسلّم) فرمودند: بعد از شما اقوامی میآیند که خطبهها را طولانی و نماز را کوتاه میخوانند: «
سیاتی بعدکم اقوام یطیلون الخطب و یقصرون الصلاة»؛ اما شما نماز را طولانی بخوانید و خطبهها را کوتاه کنید: «
اطیلوا الصلاة و اقصروا الخطبةة».
خداوند، در نماز جمعه دو خطبه را قرار داد تا یکی از آنها به
حمد و ثنای الهی و تقدیس خداوند و دیگری به حوائج مردم و هشدار و آموزش آنان و نیایش اختصاص یابد.
در حال
قیام، به ایراد خطبه بپردازد: «
ما رایت رسول الله خطب الا و هو قائم».
خطیب،
اسلحه دست گیرد؛ ولی آن را به کار نبرد؛ بلکه به
موعظه و ارشاد بپردازد. (یعنی قدرت داریم؛ ولی در عین حال، دلسوز و مهربانیم)؛ چنانکه پیامبر به کمان یا
عصا تکیه میدادند و خطبه میخواندند: «
یتوکا علی قوس او عصا».
هنگامی که امام جمعه از منبر بالا میرود و رو به مردم میایستد، به مردم
سلام کند: «
من السنة اذا صعد الامام المنبر ان یسلم اذا استقبل الناس».
خواندن
سوره جمعه و
منافقون در نماز جمعه.
پیامبر اکرم (صلیاللهعلیهوآلهوسلم) در نماز جمعه سوره جمعه و سوره منافقون را
قرائت میفرمودند؛ سوره جمعه را برای بشارت دادن به
مؤمنان و برحذر داشتن آنان از
دنیا و سوره منافقون را برای مأیوس کردن و
توبیخ منافقان.
آگاه نمودن مردم را به مسائل روز.
امام رضا (علیهالسلام) فرمود: نماز جمعه یک گردهمایی عمومی است تا امام جمعه مردم را به
عبادت و
اطاعت ترغیب کند و از
گناه و
معصیت پرهیز دهد و آنان را از آنچه در اطراف آنها روی میدهد و از آنچه برایشان مفید و یا مضّر است، آگاه کند:
«
و یخبرهم بما ورد علیهم من الآفاق و من الاهوال التی لهم فیها المضرة و المنفعة».
امام جمعه، مردم را از آنچه خداوند به آن امر کرده و آنچه از آن
نهی فرموده و آنچه مایۀ
صلاح و
فساد آنان است، آگاه سازد و آنان را تعلیم دهد: «
ان یعلمهم من امره و نهیه ما فیه الصلاح و الفساد».
نماز جمعه برای
انسان پیامهایی را در پی دارد:
برای دعوت مردم به عبادت باید بسترسازی کرد. (در ابتدای سوره قبل از دستور به شرکت در نماز جمعه، سخن از تسبیح موجودات است.): «
یسَبِّحُ لِلَّهِ...فَاسْعَوْا اِلی ذِکرِ اللَّهِ».
برای دعوت مردم، آنان را با احترام و نام نیک یاد کنیم: «
یا اَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا».
حضور در نماز جمعه، نشانه
ایمان است:
یا اَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا اِذا نُودِی لِلصَّلاةِ....
نماز، مایۀ
ذکر خدا است:
اِذا نُودِی لِلصَّلاةِ...فَاسْعَوْا اِلی ذِکرِ اللَّهِ.
برای حضور در نماز جمعه، شتاب کنید: «
لِلصَّلاةِ مِنْ یوْمِ الْجُمُعَةِ فَاسْعَوْا».
برای حضور در نماز جمعه، باید موانع موجود را برطرف کرد: «
وَ ذَرُوا الْبَیعَ» (رها کردن کسب و کار و
تجارت از باب نمونه است؛ وگرنه همه کارها را باید در هنگام نماز، رها کرد و در نماز جمعه حضور یافت.)
خداوند که فرمان ترک
تجارت میدهد، آن را با وعدههای
حق جبران میکند: «
ذلِکمْ خَیرٌ لَکمْ اِنْ کنْتُمْ تَعْلَمُونَ».
نشانه
علم واقعی، انتخاب بهترینها در هر زمان است: «
ذلِکمْ خَیرٌ لَکمْ اِنْ کنْتُمْ تَعْلَمُونَ».
در
تربیت دینی، هم تشویق لازم است: «
یا اَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا»؛ هم فرمان لازم است: «
فَاسْعَوْا اِلی ذِکرِ اللَّهِ»؛ هم نهی لازم است: «
ذَرُوا الْبَیعَ»؛ هم استدلال لازم است: «
ذلِکمْ خَیرٌ لَکمْ».
سایت حوزه نت، برگرفته از مقاله «اهمیت نماز جمعه»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۰۸/۱۱.